چکیده:
یکی از محورهای مشترک آموزه های مهدوی مبتنی بر آیه 33 سوره توبه،مسئله اتمام نورالهی و غلبه دین اسلام بر سایر ادیان است که اندیشمندان و فرزانگان شیعه و سنی در تفسیر آن اشتراکاتی دارند.اکثر مفسران شیعه و اهل سنت معتقدند منظور از(لیظهره علی الدّین کله)،غلبه خارجی و فعلی است که تاکنون محقق نشده است.عمده تفاسیر شیعه با استناد به روایات،به ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره نموده و سیطره دین حق را به عصر ظهور اختصاص می دهند.سدّی که از تابعان است،در تفسیر آیه مذکور،رایی شبیه تفاسیر شیعی دارد و بسیاری از تفاسیر اهل سنت که چنین دیدگاهی را موّجه دانسته اند،از طریق سدی این مطلب را گزارش کرده اند.اهل فن در شیعه یا سنی بودن سدی کبیر اختلاف نظر دارند.از این رو با توجه به جایگاه علمی،تقدم تاریخی و ویژگی های دیگری که سدّی دارد،تبیین دیدگاه این مفسر تابعی اهمیت به سزایی در تقریب اندیشه مهدویت میان مذاهب اسلامی دارد.لذا نوشتار پیش رو تلاش دارد با روش توصیفی-تحلیلی،ضمن تبیین کیستی سدّی،تفسیر تطبیقی آیه 33 سوره توبه را با محوریت آراء وی بررسد و از این رهگذر گامی در همگرایی و تقریب مبانی اعتقادی فریقین در عرصه مهدویت بردارد.با کاربست روش تفسیر قرآن با قرآن و دقت در معناشناسی اتمام و چرایی کاربست آن،خواهیم دانست همان گونه که نعمت در آیه اکمال به معنای ولایت الله و اتمام آن به ولایت رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم است،مراد از نورالهی ولایت الله و اتمام آن به برپایی حکومت الهی در سرتاسر گیتی است که با غلبه دین اسلام بر سایر ادیان در زمان ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به وقوع می پیوندد.
It is of those common Mahdavi doctrines, derived from 33rd verse of Chapter al-Towbah, that Allah shall perfect his light and the religion of Islam shall prevail over all religions. The Shiite and the Sunnite prominent exegetes have a lot in common in this respect. Most of the Shiite and the Sunnite exegetes are of the view that the verse ‘ هرهظیل رهلع ن رلا ریلک’ [the true religion that He may make it prevail over all religions], signifies an objective overcome which have not been fulfilled yet. A great number of Shiite exegetes, taking recourse to the traditions, have pointed to Imam Mahdi’s appearance and hold that the true religion will overcome other religions exclusively in the era of Imam Mahdi [a.s]. Sudai, being one of the followers of the prophet’s companions, in commenting the very verse, believes what the Shiite exegeses favor most. Thus, most of the Sunnite exegetes who have found this interpretation more logical and justifiable, related this point from him. The experts hold disagreeing accounts on whether or not he belonged to a Shiite or Sunnite denomination. Due to Sudai’s scholarly position, his historical precedence, and his characteristics, it will be of high significance to explain his exegetical account for he can play a vital part in bringing the Islamic sects closer to Mahdavi doctrine. Therefore, the current paper, following descriptive-explanatory methods, attempts to shed light on his biography, and his exegetical account on verse 33 of Chapter al-Towbah
The writer holds that it can be a step forward in seeking proximity to the
Shiite's and Sunnite’s fundamental principles on the issue of Imam Mahdi (a.s). The researcher applies the Quran by Quran exegetical method in explaining the meanings of ‘perfection’, ‘its philosophy’ and etc. it will be unfolded that the meaning of ‘blessing’ in the verse of perfection [Maidah:
3], is the divine authority and its completion means the authority of the prophet and those vested with authority among you. What is meant by divine light is the divine authority and its completion means establishment of a divine state in the whole universe. This promise, the prevail of Islam over all other religions, will be fulfilled in the era of Imam Mahdi and his appearance
خلاصه ماشینی:
آموزههای مهدوی در تفسیر تطبیقی آیه 33 سوره توبهبا تأکید بر آراء تفسیری سدی محمدهادی منصوری 1 صدیقه گوهری بهاری 2 چکیده یکی از محورهای مشترک آموزههای مهدوی مبتنی بر آیه 33 سوره توبه، مسئله اتمام نور الهی و غلبه دین اسلام بر سایر ادیان است که اندیشمندان و فرزانگان شیعه و سنی در تفسیر آن اشتراکاتی دارند.
با کاربست روش تفسیر قرآن با قرآن و دقت در معناشناسی اتمام و چرایی کاربست آن، خواهیم دانست همانگونه که نعمت در آیه اکمال به معنای ولایت الله و اتمام آن به ولایت رسول الله( است، مراد از نور الهی ولایت الله و اتمام آن به برپایی حکومت الهی در سرتاسر گیتی است که با غلبه دین اسلام بر سایر ادیان در زمان ظهور حضرت مهدی( به وقوع میپیوندد.
در میان آراء تفسیری اهلسنت ذیل آیه 33 سوره توبه، آراء سدی هماهنگ با تفاسیر شیعی است و برخی از تفاسیر اهلسنت بعد از او به نقل از سدی، همان رأی را ارائه نمودهاند: قال السدی: ذاک عند خروج المهدی، لا یبقی أحد إلا دخل فی الإسلام أو أدی الجزیة.
(شریف لاهیجی، 1373: ج2، 254) تفسیر (لیظهره علی الدین کله( به ظهور مهدی( در تفاسیر اهلسنت کتب تفسیری اهلسنت، در مورد غلبه اسلام بر سایر ادیان درآخر الزمان دو دیدگاه را بیان نموده است: دیدگاه یکم: غلبه اسلام با نزول عیسی( از آسمان 1.
لذا تفسیر برگرفته از روایات دال بر اظهار دین در زمان ظهور حضرت مهدی(، کاملا با دلیل قرآنی قابل تأیید است و آنچه سدی و تفاسیر اهلسنت به نقل از سدی در این باره گفتهاند همانند رأیی که مفسران شیعه بر آن صحه مینهند، خاستگاه قرآنی دارد.