چکیده:
«تصمیمگیری» از مهمترین محورها در زندگی انسان است؛ ولیکن در مباحث فلسفی، کمتر مورد توجه بوده است. مسئله این پژوهش این است که بر مبنای تحلیل آرای فلاسفه متعالیه (با محوریت ملاصدرا، علامه طباطبایی و استاد مطهری)، چه الگویی از تصمیمگیری، قابل طراحی و ارائه است. روش گردآوری دادهها، کتابخانهای و روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است. طبق یافتههای پژوهش، مولفههای مختلف اعم از ساحات سهگانه انسانی (ساحتهای شناختی، عاطفی و رفتاری) و ابعاد آنها در تصمیمگیری انسان تاثیرگذار است، اما تحلیل الگوی تصمیمگیری، باید جامع و با لحاظ همه این مولفهها در معیت یکدیگر باشد. هر کدام از این مولفهها، مطلوب مخصوص به خود را دارد و در «فاعل تصمیم» به سمت آن، کشش ایجاد میکند؛ کششهایی که بعضی همسو و بعضی غیر همسو (متعارض) است و همچنین از لحاظ شدت و قدرت متفاوت است. در نهایت، طبق الگو و نظریه پژوهش، موازنه «مجموع کششها»، تعیینکننده تصمیم است؛ آن گزینهای که مولفههای حامی آن، از قدرت و وزن بیشتری برخوردار، و در نتیجه «مجموع کششهای ایجاد شده مولفههای حامی آن» بیشتر باشد، تصمیم خروجی خواهد بود. این تحلیل از تصمیمگیری در قالب الگوی مفهومی ارائه شده است که میتوان آن را «نظریه وزنکشی ساحات و ابعاد انسانی در تحلیل الگوی تصمیمگیری» نامید.
خلاصه ماشینی:
ارائه نظریه وزنکشی ساحات انسانی در تحلیل الگوی تصمیمگیری بر مبنای آرای فلاسفه متعالیه مهران رضایی * سید مهدی امامی جمعه ** محمد بیدهندی *** دریافت مقاله: 22/08/1395 پذیرش نهایی: 23/05/1396 / چکیده «تصمیمگیری» از مهمترین محورها در زندگی انسان است؛ ولیکن در مباحث فلسفی، کمتر مورد توجه بوده است.
طبق یافتههای پژوهش، مؤلفههای مختلف اعم از ساحات سهگانه انسانی (ساحتهای شناختی، عاطفی و رفتاری) و ابعاد آنها در تصمیمگیری انسان تأثیرگذار است، اما تحلیل الگوی تصمیمگیری، باید جامع و با لحاظ همه این مؤلفهها در معیت یکدیگر باشد.
در منظومه فلسفی ایرانی ـ اسلامی، مسئله «تصمیم انسانی» به عنوان مسئلهای خاص و مشخص، کمتر مورد توجه حکما بوده است؛ البته فیلسوفان اسلامی بهصورت پراکنده، ذیل مباحثی دیگر [همچون نفسشناسی (معرفت نفس و قوای آن)، معرفتشناسی (و انواع ادراکات)، رابطه اراده خدا و انسان، جبر و اختیار، مبادی افعال ارادی، بحث غایت و گزاف، حکمت عملی، حکمت اخلاق، ملکات و فضائل و رذائل] به بررسی تأثیر عوامل مختلف در تصمیم انسانی (بهصورت جدا) پرداختهاند ولیکن از سویی، مطالب متمرکز، منسجم و نظاممند نیست و دچار پراکندگی در بحث - Philosophy of decision - Decision Making - Rational Decision - Bermúdez - Dancy - Pollock - Sandis - Philosophy of action - Connor - D'Oro - O'Brien حول مسئله تصمیم است و از سوی دیگر در آنها یک الگوی واحد برای تصمیمگیری [که تأثیر مؤلفهها و عوامل مختلف تأثیرگذار در تصمیمگیری به صورت جامع لحاظ شده باشد] ارائه نشده است.