چکیده:
کتابخانههای سلطنتی یکی از مهمترین مراکز تولید و نگهداری نسخههای خطی در سدههای
پیشین بودهاند و شناسایی نسخههای آن کتابخانهها میتواند در برخی از پژوهشها نتایج مطلوبی در بر
داشته باشد؛ ضمن این که تاریخچه این کتابخانهها نیز به خودی خود میتواند موضوع پژوهش باشد.
سلسله قطبشاهیان از سلسلههایی است که نزدیک به 200 سال (901ـ 1098ق) بر شرق دکن حکومت
کرد. پادشاهان آن سلسله در این مدت، کتابخانهای تشکیل دادند که نسخههای آن اکنون پراکنده شده
است، اما نشان مهرهای برخی از پادشاهان بر نسخههای خطی آن کتابخانه درج شده بود که ما را در
شناسایی موجودی آن یاری میکند. در این مقاله به شناسایی و توصیف مهرهای پادشاهان آن سلسله ـ
مخصوصا سلطان محمّد قطبشاه و سلطان عبداللّه قطبشاه ـ پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این صفحه مهر سلطان محمد در بالا و مهر فرزندش سلطان عبدالله در زیر درج شده است که درباره مهر سجع مهر مندرج در همین نسخه بی اشاره به یادداشت فرهاد میرزا در فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ج 2، ص 342 چاپ شده است.
چنانکه میبینیم این مهر با مهری که در نسخه کیمیایسعادت دیده میشود تفاوت بنیانی دارد ولی اگر تاریخ 1020 را در آن درست خوانده باشیم، میتوان گفت کهتاریخ هر دو مهر مربوط به سال 1020ق یعنی نخستین سال سلطنت سلطان محمد قطبشاه است.
نیز محمدمؤن بن علی حسینی رساله میزان المقادیر را به زبان فارسی برای سلطان محمد نگاشته است (رک: فهرستواره کتابهای فارسی، ج 4، ص 2610؛ نیز نسخه مندرج در مجموعه 1411 کتابخانه سنا که آنجا یاد نشده است) همین نویسنده کتاب اختیارات قطبشاهی را پیشتر برای محمدقلی قطبشاه نگاشته بود که در جای خود بدان اشاره کردیم.
بنابراین، درج تصویر آنها لزومی ندارد اما انجامه نسخه رادر «شکل 18» میبینیم که عبارت به رسم خزانه در آن ثبت شده است: در دارالسلطنه حیدرآباد لازالت مصونة عن الشر و الفساد برسم خزانة کتب اعلیحضرت خدیو زمان و دارای دورانالسلطان ابن السلطان ابن السلطان [و] الخاقان ابن الخاقان ابن الخاقان سلطان محمد قطبشاه لازال ظلال رأفته علیمفارق العالمین این کتاب سمت اتمامپذیر رفت [کذا] در تاریخ غره شهر رجب المرجب سنه 1029 کتبه العبدالداعی نظامالدین احمد ابن عبدالله شیرازی عفی عنهما."