چکیده:
منطقهی «بلادشاپور» یکی از رستاقهای مهم کورهی قبادخوره (ارّجان) بود که از ایالات مهم فارس در عصر ساسانی و دوران اسلامی محسوب میشد. این منطقه که از دورهی ساسانی به دلیل بنا کردن شهری توسط شاپور اول در آن، به «بلادشاپور» معروف گردید، تا دورهی قاجار منطقهی مهمی با همین نام (بلادشاپور) بوده است. هدف از تحقیق حاضر مشخص نمودن تغییرات مرزی منطقه بلادشاپور و روند تحولات آنها طی دوران اسلامی است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانهای و بررسیهای سیستماتیک میدانی صورت گرفته و در پی پاسخ به سوال زیر است: مرزهای سیاسی و اداری منطقهی بلادشاپور از سدههای اولیه اسلامی تا دورهی قاجار دستخوش چه تغییراتی شده است؟ نتایج بدست آمده نشان میدهد که موقعیت و حدود و ثغور منطقهی بلادشاپور در ادوار مورد مطالعه همواره متغیر بوده و چندین بار بین کورهها و ایالات فارس جا به جا گردیده است.
خلاصه ماشینی:
پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعاث کتابخانه ای و بررسی های سیستماتیک میدانی صورث گرفته و در پی پاسخ به سوال زیر است : مرزهای سیاسی و اداری منطقه ی بلادشاپور از سدههای اولیه اسلامی تا دورهی قاجار دستخوش چه تغییراتی شده است ؟ نتایج بدست آمده نشان می دهد که موقعیت و حدود و ثغور منطقه ی بلادشاپور در ادوار مورد مطالعه همواره متغیر بوده و چندین بار بین کورهها و ایالاث فارس جا به جا گردیده است .
در این پژوهش سعی بر آن است تا با واکاوی اطلاعات به جای مانده از متون سده های اولیه تا متأخر اسلامی ، موقعیت منطقه بلادشاپور در بین کوره های مهم ساسانی و تحولات مرزهای سیاسی آن طی محدوده ی زمانی سده های اولیه اسلامی تا دوره ی قاجار مورد بررسی قرار گیرد.
بلادشاپور در متون تاریخی و جغرافیایی منطقه ی بلادشاپور در متون جغرافیایی و تاریخی بر جای مانده از سده های اولیه تا متأخر اسلامی با نام های مختلفی چون بلادسابور (دینوری ، ابن حوقل ، استخری ، ابن مسکویه ، ابن کثیر)، بلا سابور (مقدسی )، بلادشاپور (ابن بلخی ، حسینی قزوینی ، بیضاوی ، بناکتی ، حمدلله مستوفی ، خوند میر، مستوفی بافقی ، حسینی منشی ، حسینی فسایی )، بلادشابور (حافظ ابرو)، از آن یاد شده است .
ناحیه ی رود گرم شامل دم رود و سر رود و نواحی اطراف آن که سابق بر این جزء منطقه ی بلادشاپور بودند و حسینی منشی (٣٤) آن ها را جز نواحی تابعه ی بلادشاپور ذکر کرده ، در نوشته های حسینی فسایی (١٤٧٢/٢) به صورت مناطقی مستقل با نام «ناحیه ی تل خسروی » یا «بلوک رودخانه » آمده است .