چکیده:
وجود ریاکاری به عنوان پدیدهای بین فردی و اجتماعی و استمرار آن در فرایند تجربیات جامعهپذیری نظر ما را به مسألهای مهم در جامعه جلب مینماید. تفاوت یا تضاد هسته اصلی مفهوم ریاکاری است و عبارت از: گفتار در مقابل کردار، اعتقادات متظاهرانه در مقابل اعتقادات واقعی و صادقانه و اعتقادات در مقابل امیال است.
ریاکاری اگرچه پدیدهای بین فردی است اما به سطح گروهها، نهادها و سازمانهای اجتماعی نیز گسترش مییابد. عملکردهای ریاکارانه از دو نوع الگوی خودآگاهانه و خودفریبانه پیروی میکنند. در این نوشتار با توجه به این که سینما علاوه بر بعد زیباشناختی دارای بعد اجتماعی نیز میباشد و روحیات جمعی و فرهنگ ملتها را به نمایش میگذارد. همچنین فیلم ضمیر ناخودآگاه جمعی و گرایشهای روحی و روانی جوامع را منعکس میسازد. از اینرو پنج فیلم از پنج کارگردان با درون مایه اجتماعی که به طورغیرمستقیم پدیده ریاکاری را مطرح نمودهاند گزینش شدهاند. این نمونهای هدفمند با تحلیل همنشینی و تحلیل جانشینی و نیز باتوجه به رمزگانها نشانهشناسی شدهاند. سپس نشانههای عملکردهای ریاکارانه با توجه به مدلی مفهومی از ریاکاری و دیدگاه نمایشی گافمن مورد تحلیل قرارگرفتهاند. بنابر یافتههای تحقیق، از منظر فیلمهای مورد مطالعه، متعاقب هنجارهای متعارض، ریاکاری در سطح افراد، گروهها و نهادهای اجتماعی قابل تشخیص است. درحالیکه به درستکاری و انسجام اخلاقی توصیه میشود، ریاکاری تعلیم و اشاعه مییابد. علل و انگیزههای کنشهای ریاکارانه دو عامل منفعت شخصی و فشار موقعیتی همراه با عواملی چون ویژگیهای پایدار شخصیتی، عادتها و عوامل روانشناختی میباشند. فشار موقعیتی عاملی اجتماعی و جامعهشناختی میباشد. منفعت شخصی عاملی روان شناختی ـ اجتماعی است. منفعت شخصی رفتارها و کنشهای افراد را به طور اساسی جهت داده و هدایت میکند. افراد منفعت شخصی خود را با توجه به افراد دیگر، گروهها، جامعه و فشار موقعیتی تعریف و تعیین میکنند.
خلاصه ماشینی:
معادل انگلیسی واژه ریا و ریاکاری از ریشه لغتی یونانی است که نمایش چیزی یا ادای چیزی را درآوردن ، تظاهر ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 LeeBest 2 Gilbert Ryle 3 Sazabados 4 Self-Conscious hypocrisy 5 Self-Deception hypocrisy 6 Moral hypocrisy 7 Self 1 و ظاهرسازی کردن (٢٠٠٢ Morwood&Taylor) و بازی کردن یک نقش روی صحنه (١٩٩٣ Mish&Morse) معنا می دهد.
او با تمسک به الگوی رفتار مبتنی بر ترفند و حیله گری به رفتارها و کنش های ریاکارانه میپردازد تا با نقش بازی کردن به اهداف نمایشی خود دست یابد (١٩٥٩٥٩٦٣٧٠,Goffman) روش بررسی و سطوح تحلیل روش این مطالعه ، نشانه شناسی ٣ است و نشانه شناسی (سمیولوژی یا سمیوتیک ) با آفرینش معنا در متون سروکار دارد.
در تحلیل کنش ها و رفتارهای ریاکارانه بر اساس مدل مفهومی ترسیمی از ریاکاری و دیدگاه نمایشی گافمن ، دروغ گویی و ریاکاری حمید و آقای ناظری، پدر مهین و پدرزن حمید هم از نوع خودآگاهانه و دربرگیرنده ظاهرسازی به عنوان امری عقلانی و حساب شده است و هم از نوع خودفریبانه میباشد.
بنا به اظهارات آنهاوالدین با ظاهرسازی و منطقی و درست جلوه دادن رفتارها و گفتارهای خود به فریب کاری، پنهان کاری و ریاکاری دست میزنند اما کنش های ریاکارانه که از آنها صادر میشود برای فرزندانشان قابل استنباط است .
نتیجه گیری این مطالعه با هدف بررسی تعارض و تناقض هنجارها و شناخت رفتارهای ریاکارانه و شناسایی ریاکاری در روابط بین فردی و اجتماعی و تجربیات جامعه پذیری برانگیزاننده ریاکاری، برخی فیلم های سینمایی را به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرار داده است .
D. (1997), " In a very different voice: Unmasking moral hypocrisy", Journal of Personality and Social Psychology, vol/27 (6):1335-1348.