چکیده:
جانشینی پیامبر، از مهم ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهل سنت بوده است. این موضوع در اندک مکتوبات سیره نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول نیز بازتاب های متفاوتی داشته است. در کنار تاکید بر دیدگاه امامیه مبنی بر حقانیت امام علی7 در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره، تبیینی همگرایانه با اهل سنت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است. مسئله پژوهش حاضر، علل همگرایی برخی از سیره نگاران شیعی ایرانی با دیدگاه اهل سنت در مسئله جانشینی پیامبر در عصر پهلوی اول است. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی با بررسی اطلاعات موجود درباره وضع مذهبی دوره رضا شاه و بررسی سیره های نوشته شده توسط سیره نگاران شیعی ایرانی درصدد پاسخگویی به پرسش فوق است. این بررسی نشان داد سیاست ضد مذهبی رضاشاه و موج فزاینده دگراندیشی در آن دوره، از مهم ترین علل همگرایی سیره نگاران شیعی ایرانی با دیدگاه اهل سنت در مسئله جانشینی پیامبر است.
خلاصه ماشینی:
تبیین هم گرایی سیره نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول با اهل سنت در مسئله جانشینی پیامبر هادی یعقوب زاده ١ محمد مهدی باباپور گل افشانی ٢ عباس احمدوند٣ چکیده جانشینی پیامبر، از مهم ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهـل سـنت بـوده اسـت .
در کنار تأکید بر دیدگاه امامیه مبنی بـر حقانیـت امـام علـی در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره ، تبیینی همگرایانه با اهل سـنت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است .
بررسیها نشان داد که در ایـن دوره ، از میـان معـدود آثار منتشر شده درباره پیامبر، تنها پنج کتاب پیامبر نوشته زین العابدین رهنما، محمـد و تعلیمات عالیه اسلام نوشته حسین کاظم زاده ایرانشهر، خاتم النبیین نوشته عباس مهـرین شوشتری، تاریخ النبی احمد نوشته حسن نجفی لواسـانی و تـأثیر شخصـیت محمـد پیشوای بشر در عالم نوشته محمد علی خلیلی، به صـورت تـک نگـاری بـه زنـدگی آن حضرت پرداختند.
بنابراین ، بـه منظـور راسـتی آزمـایی فرضـیه فـوق و بررسـی امکـان تعمـیم آن بـر نویسندگان مورد بحث ، نوشتار حاضر با توجه به وضع دین در عصر رضا شاه پهلـوی، سیره های مکتوب در این عصر را بررسی خواهد کرد تا علل همگرایی آنان با آراء اهـل سنت روشن شود.
در سال ١٣٢٠ش ، نیز محمد علی خلیلی ٤ کتاب تاثیر شخصـیت محمـد پیشوای بشر در عالم را در ٢١٨ صفحه به زبان فارسی نگاشـت و بـه وسـیله انتشـارات اسلامیه در تهران منتشر کرد (همان ، ٣٢٣/١).