چکیده:
بازتولید کشمکش های گفتمانی نیروهای سنت گرا، تجددخواه و اصلاح گرایان دینی عصر مشروطه در جامعه معاصر ایران، بازاندیشی میراث فکری این گفتمان ها را ضروری کرده است. تحلیل گفتمان اصلاح معرفت دینی در عصر مشروطه پاسخی بدین نیاز است. از این رو به منظور بازشناسی شاخصه های گفتمان اصلاح معرفت دینی روزنامه الجمال مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی بر اساس تحلیل انتقادی گفتمان به تحلیل شاخصه های گفتمان اصلاح معرفت دینی پرداخته شد. بر اساس این چارچوب نظری هر متنی برساخته بافتار تاریخی است و از طریق کنش بیناگفتمانی و جذب میراث اندیشگی سایر گفتمان ها صورت بندی می شود. با کاربست تحلیل انتقادی گفتمان بر روزنامه الجمال نشان داده شد که بحران های بافتار تاریخی عصر مشروطه همچون استبداد داخلی، استعمار خارجی و موضع گیری نسبت به عناصر فرهنگی مدرنیته از دشواره های گفتمان اصلاح معرفت دینی بوده است. روزنامه الجمال به مثابه یکی از کاربران این گفتمان کوشید تا با جذب عناصر مطلوب از گفتمان های سنت گرا و تجددخواه و تولید کنش بینا گفتمانی، پاسخ درخوری به دشواره های مزبور بدهد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل گفتمان اصلاح معرفت دینی در مواعظ سید جمال الدین واعظ اصفهانی حسین مفتخری ١ قدیر نجف زاده شوکی ٢ سعید موسوی سیانی ٣ چکیده بازتولید کشمکش های گفتمانی نیروهای سنت گرا، تجـددخواه و اصـلاح گرایـان دینـی عصر مشروطه در جامعه معاصر ایـران ، بازاندیشـی میـراث فکـری ایـن گفتمـان هـا را ضروری کرده است .
با کاربست تحلیل انتقـادی گفتمان بر روزنامه الجمـال نشان داده شد که بحران های بافتار تاریخی عصـر مشـروطه همچون استبداد داخلی، استعمار خارجی و موضـع گیـری نسـبت بـه عناصـر فرهنگـی مدرنیته از دشواره های گفتمان اصلاح معرفت دینی بوده است .
به تعبیر دقیق تر، کاربران گفتمان اصلاح معرفت دینی بـه دنبـال فـرارفـتن از تفسـیر تحت اللفظی قرآن و دیگر نصوص دینی، عقل گرایی در فهم آیات و روایات و به تبع آن مبارزه با خرافات و بدعت های دینی، مراجعه مستقیم به آیات قـرآن و نقـد جـدی بـر اسلام تاریخی است تا با بـه کـار بسـتن اصـل تسـاهل و تسـامح و روش هـای نـو در آموزش وپرورش در مدارس جدید، موجب آگاهیبخشی سیاسی و فرهنگی مردم بـرای آشنایی با حقوقشان و مبارزه با استبداد شود.
بـدین منظـور در بخش نخست بر نقش تعین بخش مؤلفه های مؤثر بافتار تاریخی نگارش روزنامه الجمال در صورت بندی محتوای آن توجه شده سپس در بخش دوم مقاله شاخصه های گفتمـان اصلاح معرفت دینی ، که در نسبت با این شرایط شکل گرفته اند، نمایان شده است .
تحولات تاریخی ایران این گره گاه را برای کاربران گفتمان اصلاح معرفت دینی نمایان کرده بودکه میتوان آن را تحت عنوان فساد و زوال داخلی جوامع اسلامی (استبداد) و گسترش نفوذ قدرت های غربی (استعمار) صورت بندی کرد.