چکیده:
در حال حاضر، علیرغم وجود منافع اجتماعی حمل ونقل ریلی از جمله ایمنی بالا و مصرف سوخت و آلایندگی کمتر ، سهم این شیوه در حمل زمینی بار داخلی کشور کمتر از ده درصد می باشد. یکی از دلایل این امر حاکم بودن نگرش دولتی و عدم بکارگیری مناسب روشهای بازار یابی و مدیریت بازار می باشد. بطوریکه بر شناسایی و تمرکز بر بازارهای هدف کمتر توجه شده ودر نتیجه از ظرفیتهای شبکه ریلی بطور کامل استفاده نمی شود. مقاله حاضر در پی آن است تا با شناسایی معیارهای مناسب برای تعیین بازارهای هدف و رتبه بندی این بازارها از لحاظ جغرافیایی و گروههای کالایی یعنی معدنی ،فولادی، نفتی، ساختمانی، کشاورزی اقدام نموده تا تصمیم گیران را در جهت هدف گذاری و مدیریت بازار حمل ونقل ریلی یاری نماید. نخست با استفاده از مطالعات پیشین در خصوص برآورد تقاضای بار ریلی برای سال 1398،تعداد 121 گزینه و تعداد چهار معیار مستقل یعنی انبوه بودن بار، فاصله حمل، تعرفه حمل و دسترسی انتخاب شدند و سپس با تشکیل ماتریس تصمیم، رتبه بندی با استفاده از روش آنتروپی و SAW صورت پذیرفت. ضمنا از این 121 مسیر ،37 شهرستان مبادی بار را تشکیل می دهند که دوازده نقطه اول یعنی به ترتیب سیرجان ، بندر ماهشهر، اردکان، بندرعباس، بافق، خواف، مبارکه، چادرملو، تهران، اصفهان، ری و اهواز جمعا با 72 میلیون تن بار بیش از 80 درصد بازارهای بالقوه حمل ونقل ریلی را تشکیل خواهند داد. و بقیه 25 نقطه کمتر از 20 درصد بازارهای بالقوه حمل ونقل ریلی خواهند بود.
At present time in spite of social benefits of the railway transportation such as high level of safety, low fuel consumption and less air pollution, its share of country domestic land Transport is less than 10 percent . One of the factorsofthis issue is the state-rundominatedapproach and lackof utilizing the proper methodsof marketing and market management attention to the which results in the incomplete usageof the rail network capacities.
The recent study through identifying the proper criteria attempts to determine and rank the target markets from geographic view and commodity groups like mine, steel, oil, construction materials, agriculture and other groups (small commodities) in order to help the decision makers to manage and put target for the railway transportation market.
To rank based on the outputs of the previous studies to estimate the rail freight demand for the year 1398, some 121 options as origin and destination together with four independent criteria were as namely massive freight transport distance, tariff rate and degree of accessibility to the cites connected by the rail network were selected .
Out of these 121 routes, 37 cities are the origins of the freight in which the first 12 ones namely Sirjsn, Bandar-Mahshahr, Ardakan, Bandar-Abbas, Bafgh, Khaf, Mobarakeh, Chadormalu, Tehran, Isfahan, Rey and Ahvaz totally with 72 million tons of freight make more than 80 percent of the rail transport potential market.
So the rest 25 points would share less than 20 percent of the rail transport potential market.
خلاصه ماشینی:
نخست با استفاده از مطالعات پیشین در خصوص برآورد تقاضای بار ریلی برای سال ١٣٩٨،تعداد ١٢١ گزینه به عنوان مبدا و مقصد و تعداد چهار معیار مستقل یعنی انبوه بودن بار، فاصله حمل ، تعرفه حمل و دسترسی انتخاب شدند و سپس با تشکیل ماتریس تصمیم ، رتبه بندی با استفاده از روش آنتروپی و SAW صورت پذیرفت .
در مطالعه ای که در سال ١٣٩٢ توسط دانشگاه صنعتی اصفهان ١ برای مرکز تحقیقات راه آهن انجام شد، با تقسیم بندی تمام کالاهای داخلی کشور در بارنامه های جاده ای و ریلی به گروه های کالایی فولادی، معدنی، کشاورزی، ساختمانی، نفتی و خرده بار مدل های مطلوبیت ریل به جاده ساخته شده است .
انتخاب معیارها برای انتخاب متغیرها، هشت معیار به عنوان معیارهای رتبه بندی از مطالعات پیشین (که برای انتخاب وسیله حمل و تعیین سهم حمل ونقل ریلی در مدل های متعدد استفاده شده بودند) استخراج شده و با توجه به سه ویژگی قابل اندازه گیری بودن ، مربوط بودن و مناسب بودن و همچنین انجام آزمون های همبستگی و با نظرخواهی از خبرگان صنعت ، درنهایت ، چهار معیار زیر به عنوان شاخص های رتبه بندی انتخاب شدند؛ البته راه آهن درصورت مدیریت صحیح بازار میتواند در این شاخص ها دارای مزیت رقابتی باشد.
این شاخص ها برای ١٢١ مبدأ و مقصد متصل به شبکه ریلی، براساس تقاضای بار پیش بینی شده سال ١٣٩٨ و برای انواع گروه کالاهایی که مناسب حمل ونقل ریلیاند و به عنوان بازار بالقوه حمل ونقل ریلی محسوب میشوند، در قالب ماتریس تصمیم گیری تکمیل شده و سپس ، با استفاده از نرم افزار اکسل و براساس روش آنتروپی وزن شاخص ها تعیین شده و به روش saw رتبه بندی شد.