چکیده:
آیه بیست و چهارم سوره انفال به عنوان یکی از آیات متشابه قرآن کریم بوده و از لحاظ محتوایی همواره معرکه ارایه مفسران بوده است، برخی از فرقه های اسلامی از بخش میانی آن یعنی ان الله یحول بین المرء وقلبه معنای جبری بودن افعال و اعمال انسان را برداشت کرده اند. این پژوهش با تاکید بر آراء تفسیری علامه طباطبایی به نقد و بررسی سایر دیدگاه های رقیب پرداخته است. در این بررسی ثابت شد اولا آیه مورد بحث ارتباطی با مساله جبر و اختیبار ندارد و ثانیا از نظر علامه طباطبایی از آنجا که خدای متعال مالک حقیقی تمامی موجودات و از آن جمله انسان است، پس او از خود انسان و از قوایی که انسان مالک آن هاست به خود انسان نزدیکتر است. زیرا هر چه را که انسان دارد خدای متعال به او تملیک کرده، پس او میان وی و میان ما یملکش حایل و رابط است.
خلاصه ماشینی:
"نقد و بررسی دلالتهای آیه حیلولت با تاکید بر آراء علامه طباطبایی 1 رضا ملازاده یامچی 2 میثم شعیب چکیده آیه بیست و چهارم سوره انفال به عنوان یکی از آیات متشابه قرآن کریم بوده و از لحاظ محتوایی همواره معرکه ارائه مفسران بوده است، برخی از فرقههای اسلامی از بخش میانی آن یعنی «أن الله یحول بین المرء وقلبه» معنای جبری بودن افعال و اعمال انسان را برداشت کردهاند.
3. خدای سبحان به انسان از خود او هم نزدیکتر است: «و اعلموا ان الله یحول بین المرء و قلبه» (انفال/24)، به این بیان که چون انسان همانند سایر موجودات امکانی، اجوف و میان تهی است احاطه هستی حق تعالی، بین انسان و خود انسان فاصله میشود و چون علم و نیز قدرت خداوند عین ذات اوست اگر علم یا قدرت خدا بین انسان و قلب او که اصل هویت او را تشکیل میدهد حائل باشد، هستی خداوند سبحان نیز بین آن حائل خواهد بود و بهترین راه برای اثبات قرب مطلق خداوند به ذات، صفت، فعل و اثر هر چیزی همانا حقیقت نامحدود بودن آن هستی محض است.
گرچه آیه بیست و چهارم سوره انفال معروف به آیه حیلولت، مستمسک برخی از جبرگرایان در میان اهل تسنن شده است اما از نظر مفسران شیعی و بر پایه روایات معتبر و ارجاع به محکمات قرآن کریم، با تاکید بر نظر تفسیری علامه طباطبایی، اولا آیه مورد بحث ارتباطی با مساله جبر و اختیبار ندارد و ثانیا از نظر ایشان از آنجا که خدای متعال مالک حقیقی تمامی موجودات و از آن جمله انسان است، پس او از خود انسان و از قوایی که انسان مالک آن هاست به خود انسان نزدیکتر است."