چکیده:
امروزه مفهوم آب مجازی یکی از موضوعات مهم در مدیریت منابع آب است. اگرچه مطالعات زیادی در دنیا در این زمینه انجام یافته ولیکن به صورت کمّی در ایران، کمتر به مفهوم آب مجازی توجه شده است. بحرانی شدن وضعیت منابع آب در مناطق کمآب جهان بویژه ایران اهمیت این مساله را افزایش داده است. نوآوری مقاله حاضر در محاسبه مقادیر آب مجازی به تفکیک کدهای طبقهبندی تجاری کالایی 6 رقمی (SITC) برای کلیه بخشهای اقتصادی در کشورهای منتخب (کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی) میباشد. به گونهای که برای هر کد کالای صادراتی و وارداتی در کشورها، میزان آب مجازی که به صورت نامرئی مبادله میشود نیز محاسبه شده است. هدف مقاله حاضر آن است که با استفاده از مقادیر محاسبه شده آب نهفته در محصولات، تاثیر رشد درآمد سرانه را بر خالص واردات آب مجازی در کشورهای منتخب در دوره زمانی 2012-2001 برآورد نماید. بدین منظور با بهرهگیری از روش دادههای پانل، مدل اقتصاد سنجی تخمین زده شده است. نتایج تخمین مدل نشان داد که مطابق با مبانی نظری، یک ارتباط U وارون بین رشد درآمد سرانه و رشد واردات آب مجازی وجود دارد به گونهای که واردات آب مجازی در کشورهایی با درآمد سرانه پایینتر (کشورهای حوزه خلیج فارس) در مقایسه با سایر کشورهای مورد بررسی با رشد فزایندهای مواجه است. بنابراین توصیه میشود در چنین کشورهایی محصولاتی با بهرهوری بیشتر آب، جهت صادرات مدنظر قرار گرفته و وارادات، بیشتر متکی بر محصولاتی با بهرهوری آبکمتر باشد.
Today، the concept of virtual water is one of the most important issues in water resources management. Although there are many studies in the world about this، however، there are few limited quantitative studies in the field of virtual water in Iran. Considering the critical situation of water resources in low-water regions of the world، especially in Iran، this issue is of great importance. The innovation of the present paper is to compute virtual water values by 6-digit SITC codes for all sectors of the economy in selected countries (Persian Gulf countries and European countries). So، for each export and import code in the countries، the amount of virtual water is calculated. The aim of this paper is to estimate the effect of the growth of per capita income on the net import of virtual water in selected countries during 2001-2012، using estimated values of water contained in products. For this purpose، using the panel data method، an econometric model is estimated. The results of the model estimation showed that، according to theoretical foundations، there is a U-inversion relationship between per capita income and the growth of virtual water imports. So that، Virtual import of water in countries with lower per capita income (Persian Gulf countries) is facing increasing growth. Therefore، it is recommended that in such countries، products with higher water productivity should be considered for export. On the other hand، import relies on products with lower water productivity.
خلاصه ماشینی:
مبانی نظری این مطالعه در خصوص ارتباط رشد درآمد سرانه با رشد خالص واردات آب مجازی در بخش سوم مقاله مورد بررسی قرار میگیرد.
بنابراین بر اساس مبانی نظری یک رابطه درجه 2 میان رشد درآمد سرانه در یک کشور با رشد خالص واردات آب مجازی وجود دارد که در آن ضریب متغیر درجه2 منفی است (به شکل U وارون).
بنابراین بر اساس مبانی نظری یک رابطه درجه2 میان رشد درآمد سرانه در یک کشور با رشد خالص واردات آب مجازی وجود دارد که در آن ضریب متغیر درجه2، منفی است (به شکل U وارون).
بر این اساس مدل رگرسیونی زیر با توجه به مبانی نظری ارایه شده در بخش سوم مقاله و نیز بر اساس نتایج مطالعه میگلیتا، دی لئو و توما (2016) به صورت زیر تصریح میگردد: = β 1 + 2 it + 3 it 2 + 4 + 5 + (1) که در آن i و t به ترتیب نشان دهنده کشور و سال میباشند و TVW نشان دهنده رشد خالص واردات مجازی آب، GPI رشد درآمد سرانه، SA رشد سهم بخش کشاورزی در اقتصاد و T رشد سطح تکنولوژی میباشد.
بنابراین وجود رابطه U معکوس میان رشد خالص واردات آب مجازی و رشد درآمد سرانه در کشورهای منتخب رد نمیشود و از این لحاظ با مبانی نظری ارایه شده در بخش سوم مقاله مطابقت دارد.
بنابراین وجود رابطه معکوس میان رشد خالص واردات آب مجازی و رشد سهم بخش کشاورزی در کشورهای منتخب رد نمیشود و از این لحاظ با مبانی نظری ارایه شده در خصوص مبادلات آب مجازی مطابقت دارد.