چکیده:
شهرستان شوشتر، که در شمال استان خوزستان قرار دارد از شهرهای کهن و با سابقه
ایران است، آثار باستانی و اشیای قدیمی مکشوفه از نواحی مختلف شوشتر، همچون همچون
فدلک 4، گلالک 5، دستووا 7 و عسکر مکرم 7 (رستقباد 8 - رستم کواذ 9) و گتوند 10 و عقیلی و... پیدا
شده اند نشانده جایگاه بسیار مهم شوشتر در دوران باستان دارد. شوشتر بعد از ورود تازیان مسلمان،
جایگاه خود را به عنوان مرکز ایالت)کوره، خوره( خوزستان، حفظ کرد. در زمان فتوحات اسلامی،
شوشتر به عنوان کانون مقاومت ایرانیان در برابر یورش تازیان محسوب می شد، که به دلیل وجود
شرایط جغرافیایی و استحکامات نظامی وداشتن قلعه )دژ( سلاسل )نام باستانی این قلعه در دوره
اسلامی، فراموش شده است( و خندق های و حصار های فراوان و همچنین دلاوری و جنگاوری
فرمانده سپاه شوشتر، هرمزان، حدود دو سال، فتح شوشتر، طول کشید. براء بن مالک انصاری ابتدا
فرماندهی سپاه اسلام را برعهده داشت و بعد از کشته شدن او، ابوموسی اشعری، خود فرمانده
تازیان مسلمان را برعهده گرفت. در دوران حکومت خلفای اموی، خصوصا در سال های 84 ق تا
94 ق شوشتر مرکز تحولات سیاسی خورارج علیه سیاست های تبعیض آمیز امویان گشت و والی
عراق، حجاج به یوسف ثقفی شخصا، برای سرکوب قیام های خوارج وارد شوشتر شد. البته شوشتر
علاوه بر تحولات داخلی ایران، تا حدودی تحت تاثیر عراق عرب هم بوده است و تحولات سیاسی
در بصره و کوفه و سپس بغداد، بر اوضاع سیاسی شوشتر اثر گذار بوده است.
در این پژوهش سعی بر این است که به این پرسش پاسخ دهیم که چه عواملی باعث شده
بود ،که شوشتر در کانون تحولات سیاسی خوزستان در ادوار مورد نظر قرار بگیرد؟ فرضیه محوری
این است که در تاریخ سیاسی شوشتر موقعیت جغرافیایی و نظامی شهر و وجود قلعه مستحکم
سلاسل باعث اهمیت این شهر بوده و این عوامل نه تنها بر اوضاع سیاسی شوشتر تاثیر گذار بوده
بلکه شوشتر را به عنوان کانون و کرسی ایالت خوزستان مطرح می ساخت.
خلاصه ماشینی:
"در زمان فتوحات اسلامی، شوشتر به عنوان کانون مقاومت ایرانیان در برابر یورش تازیان محسوب می شد، که به دلیل وجود شرایط جغرافیایی و استحکامات نظامی وداشتن قلعه (دژ) سلاسل (نام باستانی این قلعه در دوره اسلامی، فراموش شده است) و خندق های و حصار های فراوان و همچنین دلاوری و جنگاوری فرمانده سپاه شوشتر، هرمزان، حدود دو سال، فتح شوشتر، طول کشید.
پیشینه پژوهش تاکنون پژوهش مستقلی در مورد اوضاع سیاسی شوشتر از ورود تازیان تا پایان حکومت ایلخانان انجام نشده است اما، در مقاله «رستقباد خوزستان و رستقباد عراق؛ بررسی جغرافیای تاریخی نام های مشابه» که تاکید عمده آن بر جایگاه تاریخی رستقباد و عسکر مکرم بوده است، به برخی از حوادث سال های 60 تا 90 ق اشاره های شده است.
(شرف الدین، بی تا :7) شورش های خوارج در شوشتر در دوره اموی یاقوت حموی به نقل از حمزه اصفهانی درباره رستم کواذ نگاشته است که:«رستقباذ» معرب «رستم کواذ» (رستم قباد، رستاکواذ) است و آن شهری متمدن در خوزستان بوده، که در صدر اسلام( به دلائل نامعلوم ) خراب شد و به سبب حضور غلام یوسف ثقفی مکرم بن معزاء (مفراء) الحارث در این مکان، که به جنگ خوارج آمده بود «عسکر مکرم» نامیده شد.
مقابر بزرگ دورۀ اسلامی بزرگترین مقبره ها، مقبره مقام خضر بوده بعد از آن مقبره سید رکن الدین خداداد که از دشت خروج یعنی قریب به فلکه فعلی نزدیک بند میزان بوده تا پایین مسجد سید ناصرالدین و این مقبره در وسط در مورد شهر شوشتردر اواخر دوره ساسانی باید به حضور هرمزان به عنوان حاکم خوزستان اشاره شود و مقاومت او در برابر اعراب مسلمان مشهور است."