چکیده:
نفوذ معماری ایرانی بر هند به زمان باستان بر می گردد. در دوره حکومت مغولان هند یا گورکانیان که خود از نوادگان تیموریان ایران بودند این تاثیر پذیری از معماری ایرانی بیشتر به چشم می خورد. ارتباط حکومت کورگانیان هند با صفویان در ایران پیوندهای فرهنگی بین ایران و هند و همسایگی این دو تمدن بزرگ و همچنین مهاجرت دانشمندان و نخبگان ایرانی به هند در دوره حکومت گورکانیان زمینه را برای تاثیرپذیری بیشتر بابریان هند از فرهنگ و تمدن ایرانی هموار کرد. در این بین معماری، از جمله مضامین فرهنگی است که تاثیر پذیری بابریان را از فرهنگ ایرانی به خوبی نشان می دهد. در این پژوهش سیر تاثیرپذیری معماری گورکانیان از فرهنگ ایرانی و دلایل آن بررسی می شود. این پژوهش بر پایه روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای صورت گرفت.
خلاصه ماشینی:
"(جهانگیرگورکانی، 2:1351) در بناهای فاتح پورسیکری کاخ های قرمز قلعه آگره و قلعه لاهور، سکندریه، الله آباد و اجمیر، ابتکارات ایرانی در طاق و درگاه ها و هلال ها و شاه نشین ها و ایوان های ستون دار و بناهای اداری و بازاری و جلوخان مساجد و در محراب ها و مدخل ها در طاقچه ها و لوحه ها دیده می شود «از این ابداعات ستون های دراز ترک ترک بود با سرستون های آویزدار و پنجره های مشبک (مانند مسجد نطنز و مسجد علی اصفهانی) و استفاده بسیار از طرح های تزیینی به خصوص سرو، کاروانسراها و حیاط های کاخ ها مثلا در اجمیر و الله آباد سبک ایرانی داشتند».
(گرابر و دیگران، 1391: 425) در دوره جهانگیر بناهای کمی ساخته شد، در این عصر بیشتر به تجربه کردن و تکامل راه حل های انتخاب شده در عصر اکبر توجه می شد و تأثیر از معماری ایرانی صفوی اهمیت بسیاری داشت.
(غروی، 1385: 180) چنانکه جواهر لعل نهرو می گوید: «تاج محل آرامگاه زن محبوب شاه جهان در شهر آگره معروف ترین ساختمان های آن زمان است که دانشمند فرانسوی آن را «روح ایرانی در کالبد هندی تجسم یافته» توصیف کرده است».
دومین دوره اوج معماری گورکانی در دوره شاه جهان شکل گرفت و آثار باشکوهی چون تاج محل، قلعه سرخ، مسجد جامع و بناهای متعدد دیگر یادگار دوران اوست و نیز شهرهایی چون فاتحپور سیکری و آگره احداث گردیدند."