چکیده:
خلیج فارس از قرنها پیش و در زمان تمدن بین النهرین به عنوان یک آبراه مهم تجاری و نظامی
اهمیت ویژهای داشته است. وجود آثار باستانی در دوره ایلامیها در مناطق کرانهای خلیج فارس واقع
در بوشهر)لیان( باستانی نشان می دهد این منطقه مرکز تجاری دولت ایلام، مقتدرترین دولت باستانی
پیش از ورود آریاییها در ایران بوده است. امپراطوری هخامنشی بویژه داریوش اول نیز با استفاده از
همین آبراهه بر منطقه ای وسیع از آسیا و آفریقا حکمرانی و دریاسالاری می کرد. اسکندر وسلوکیها
به اهمیت خلیج فارس آگاه بودند و نیروی دریایی عظیمی جهت ارتباط با هند در شرق و دریای سرخ
در غرب درآ ن تشکیل دادند. در دورهی اشکانیان بازرگانی منظمی در آب های خلیج فارس برقرار
بوده است و همواره سعی می کردند که امنیت داد و ستد تجاری در قلمروشان نگهداری شود. در دوره
ساسانیان بازرگانان و دریانوردان ایرانی موفق شدند تجارت دریایی خلیج فارس با چین را دراختیار
بگیرند و در آستانه ظهور اسلام تجارت دریایی در خلیج فارس رونق فوق العادهای بگیرد. هدف مقاله
حاضر بازنمایی موقعیت ویژه سیاسی و اقتصادی خلیج فارس در دوران باستان می باشد
خلاصه ماشینی:
"ایرانیان آریایی پس از تشکیل دولت هخامنشی چون زارع و گله دار بوده و از دشت های همجوار شمال به طرف فلات ایران سرازیر شده بودند، همین که حدود دولت ایشان از طرفی به خلیجفارس و از طرف دیگر به کرانه دریای سرخ و مدیترانه و دریای سیاه رسید، دیدند که حفظ مستعمرات دریایی و برقرار نگاه داشتن ارتباط مرکز دولت با ممالک ماورای بحار، مستلزم داشتن نیروی دریایی قوی است.
در عهد خسرو اول (انوشیروان ) که تمامی سواحل خلیج فارس و بحر عمان تا خلیج عدن و کشور یمن در عربستان در اختیار دولت شاهنشاهی ایران در آمده بود، خلیج فارس مرکز عظیم نیروی ایران شد و از آن نواحی بود که سپهبد وهرز با سپاه نیرومند خود که معروف به (لشکر نجات ) بودند برای استخلاص یمن از دست حبشی ها به آن صفحات رهسپار شد و آن کشور را جز ممالک تحت الحمایه ایران قرار داد و سیفبنذییزن پسر پادشاه آنجا را که از بیم حبشی ها به دربار ایران پناهنده شده بود بار دیگر به مقام شهریاری آنجا رسانید(یعقوبی، 1356: 204).
اقدامات داریوش اول هخامنشی در حفر کانالی در ترعه سوئز و مأموریت دادن به سیکلاکس دریانورد مشهور خود برای تهیه گزارشی دریایی از خلیج فارس و نواحی کرانهای آن نشان از اهمیت این آبراهه بین المللی در دوران هخامنشیان دارد."