چکیده:
یکی از جلوه های هویت بخش در طراحی منظر معاصر، دیدگاه های فرهنگی و عقاید مذهبی موجود در جامعه است. طراحی منظر با اهمیت دادن به ابعاد مفهومی، نظامی ظریف، ترکیبی نو و بدیع خلق می نماید که ریشه در دیدگاه های دینی و تفکر انسان نسبت به جهان آفرینش دارد. ولی امروزه چنین ارتباطی بین طراحی فضاهای باز و سبز شهری ایران با جنبه های هویت اسلامی وجود ندارد و در آنها نوعی بحران هویت دیده می شود. بر این اساس، پژوهش حاضر در جهت پاسخ به این سوال است که چگونه می توان بین هویت اسلامی و طراحی منظر معاصر ارتباط برقرار کرد؟ نگارنده بر این فرض است که از آیات قرآن و روایات معصومین(ع) می توان مولفههایی استخراج کرد که منجر به انعکاس هویت اسلامی در طراحی منظر معاصر شود. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است. روش جمع-آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای، با مطالعه اسناد معتبر علمی و دینی است. نتایج پژوهش نشان می دهد مولفه های هویت اسلامی در طراحی منظر معاصر در دو دسته مفهومی(4 مولفه) و کالبدی(6 مولفه) قابل دسته بندی هستند. در بعد مفهومی این مولفه ها مشتمل بر منظر نیایش و ستایش، منظر احترام و تکریم، منظر اخلاق اسلامی و منظر امنیت است. در بعد کالبدی نیز مولفه ها شامل استحکام و پایداری، رنگ و نور، هندسه و تناسبات، انتخاب و کاشت گیاهان، نمایش آب و تفریحات سالم است. این مولفه ها با یکدیگر همپوشانی دارند و تفکیکناپذیرند. همچنین، در متن قرآن و حدیث، دارای جلوه های بروز خاص و عامی هستند که منجر به خلق هویت اسلامی در طراحی منظر می شوند. در انتهای مقاله نیز راهبردهای آفرینش هویت اسلامی در طراحی منظر معاصر بیان گردیده است.
Landscape design is always identified by cultural viewpoint and religious views. In fact، landscape design creates new and fresh composition and delicate system by emphasizing on conceptual perspective that is based on religious views. But nowadays there is not such relationship between landscape design and Islamic identity and we can see some kind of identity crisis. Therefore this article is shaped based on this question: How we can make a relationship between Islamic identity and contemporary landscape design? The researcher believes that we can induce some factors from Quran verses and the quote of Shiite Imams that reflect Islamic identity in contemporary landscape design. The research method is based on descriptive – analysis of data. The data was collected from authentic religious and scientific documents. The result show the Islamic identity in contemporary landscape design consists of two parts – subjective (4 factors) and objective (6 factors). There is an overlap among these factors and are inseparable. In this article the manifestation aspect of these factors were indicated by using Quran text and the quote of Shiite Imams. Finally the way of creating Islamic identity in contemporary landscape design is explained.