چکیده:
دروغ نزد اندیشمندان اسلامی از دو منظر اخلاقی و فقهی قابل بررسی است. در این میان، اخلاقپژوهان به توسعه در زمینهی اقسام دروغ قائلند. شاخصترین پیامد تربیتی دروغ که نوعی خیانت محسوب میشود، «اغراء به جهل» یا کشاندن انسان به راهی خلاف واقع است. از اینرو، ادیان الهی بر مبنای فطرت حقیقتگرای بشر، در تمام ساحات زندگی انسان، با «دروغ» به مخالفت برخاستهاند. آنها ضمن بررسی ریشههای درونی و بیرونی دروغ، پیامدهای تربیتی آن را برشمردهاند و در نهایت، به راههای علمی و عملی مبارزه با دروغ همت گماشتهاند؛ بنابراین، در نفی دروغ، میان هیچیک از ادیان الهی ازجمله اسلام و مسیحیت اختلافی وجود ندارد. در این میان، محور اختلاف به مصداقهای دروغ بازمیگردد. در باور اندیشمندان مسیحی، دروغ هیچگونه استثنایی ندارد و مصداقهای آن، گسترده و شامل موقعیتهای مختلف میشود؛ درحالیکه علمای اسلامی، بر مبنای قاعدهی عقلانی اهم و مهم در موقعیتها و شرایط خاص، توریه و تقیه را، راهکارهایی برای خروج از خطرها و تهدیدها معرفی میکنند. این امر سبب شده است، برخی اندیشمندان مسیحی، دین اسلام بهویژه مذهب تشیّع را، متهم به جواز و پذیرش دروغگویی کنند. پژوهش حاضر با بررسی دروغ در اسلام و مسیحیت از سه منظر، به اشکالهای اندیشمندان مسیحی و اختلاف نظر آنان با علمای اسلامی دراینباره پاسخ میدهد و ثابت میکند با وجود بحثها و اتهامهای موجود، میان اسلام و مسیحیت، دربارهی «دروغ» و پیامدهای تربیتی آن هیچ اختلافی وجود ندارد و توریه و تقیه، در هیچیک از این دو دین، دروغ بهشمار نمیآیند.
The lies of Islamic scholars can be examined from both moral and legal points of view. Divine divinity, based on the true nature of mankind, is opposed to "lies" in all aspects of human life. Therefore, in denying a lie, there is no difference between any divine religion, including Islam and Christianity. In the meantime, the axis of conflict turns to lies. In the belief of Christian thinkers, lies are no exception and their examples are broad and include different situations. While Islamic scholars, considering the important and important rationale in certain situations and circumstances, introduce cases such as Thouiry and Taqiyah as strategies for the elimination of threats and threats. This has led some Christian scholars to accuse Islam of allowing and accepting lying. The present study, by way of explanation and analysis of the content, by comparative analysis of the lies between Islam and Christianity, proves that, despite the controversy and allegations, there is no difference between these two religions about the lie of falsehood, and Touiry and Taqiyah are neither lies in Islam nor in Christianity and it is not a lie.
خلاصه ماشینی:
"مخفی نماند که تقیه در هر حال، از طریق بیایمانی و کماعتقادی به خدا صادر میشود؛ زیرا کسی که به آن درجه از ایمان رسیده و اعتقاد داشته باشد که خدا چنان متوجه و حافظ اوست که هیچچیز برای او روی نمیدهد، مگر با اجازهی خدا، بدیهی است که به تقیه و دروغ، رجوع نخواهد کرد که بدین وسیله، خود یا دیگری را از تنگی و ضرر و زحمت برهاند؛ چون بر او یقین آشکار خواهد بود که اگر خدا رهایی او را خواسته باشد، هرآینه، خود خدا چاره خواهد کرد و به تقیه و دروغ آدمی محتاج نیست و هرگاه [خداوند چاره] نکند، پسازاین تقیه [هم گرفتار] میگردد و همان تنگی و زحمت و ضرر، [که] بنا بر مصلحت الهی به او رو داده است، باعث حصول خیر اوست و بدین سبب، راضی متحمل میگردد» (فاندر، 1861، ص27).
البته خلاف ادعای برخی اندیشمندان مسیحی که تقیه را مخالف کلام خداوند، یعنی تورات و انجیل دانستهاند و شیعه را، به عنوان یکی از مذاهب اسلامی، به دلیل بهرهگیری از توریه و تقیه، به پذیرش دروغ و عمل خلاف مبانی اعتقادی و اخلاقی، متهم میکنند؛ شواهد فراوانی از تورات و انجیل وجود دارد که بیانگر تقیهی برخی انبیای الهی است؛ برای نمونه، در باب دوازدهم سفر پیدایش در بیان حال حضرت ابراهیم (ع) چنین آمده است: «و واقع شد که چون نزدیک به ورود مصر شد، به زن خود سارای گفت: اینک میدانم که تو زن نیکومنظری هستی."