چکیده:
بررسی آیات قرآن و تفاسیر، بیانگر آن است که برخی از آیات دربردارنده مفاهیمی عمیقتر و گستردهتر و محل بحث بیشتر در تفسیر است. یکی از این آیات آیه «و ان خفتم الاّ تقسطوا فی الیتامی فانکحوا ما طاب لکم من النّساء مثنی و ثلاث و رباع ...» است. چگونگی ارتباط میان شرط و جزا در آیه شریفه، شبهه تحریف قرآن بر اساس روایتی ذیل آیه در کتاب الاحتجاج منسوب به طبرسی، وجوب یا استحباب امر ازدواج، معنای عدالت در آیه و ... ازجمله مباحث بسیار مهمی است که مفسران با مطمح نظر قراردادن این آیه، درباره آنها بحث و گفتوگو کردهاند. محتملترین نظر درباره ارتباط میان شرط و جزا در آیه شریفه چنین است که «فانکحوا» در آن سدّ مسدّ جزای حقیقی؛ یعنی «لا تنکحوهن» باشد. روایتی که ذیل آیه شریفه مبنی بر تحریف آیات قرآن نقل شده نیز بهدلیل تعارض با آیات قرآن و سایر روایات مردود است. همچنین امر به نکاح در آیه شریفه بهمعنای وجوب ازدواج نیست، بلکه چون بعد از حظر است، مباح بودن نکاح را میرساند. در نهایت عدالت مورد بحث در آیه، بنابر فرمایش معصوم، عدالت مالی است و منافاتی با آیه 129 همین سوره که رعایت عدالت عاطفی در میان زنان را ناممکن میشمارد، ندارد.
خلاصه ماشینی:
"شأن نزول و چگونگی ارتباط بین شرط و جزا در آیه شریفه یکی از مهمترین مباحث مطرح در تفسیر آیه، شأن نزول آیه است و اینکه براساس آن، چه ارتباطی میان صدر و ذیل آیه وجود دارد، و نیز اینکه اصولا به قول نحویون جزای شرطی که در ابتدای آیه با عبارت «و إن خفتم ألا تقسطوا فی الیتامی» بیان شده، چیست؟ گفتنی است برخی، ابتدای آیه شریفه را که از خوف از اجرای عدالت درباره یتیمان صحبت شده، با ادامه آیه که حکم به ازدواج با تعداد مشخصی از زنان شده است، بیارتباط دانسته و اتصال و اتساق و نظم و هماهنگی آیه را زیر سؤال بردهاند.
توضیح اینکه در آیه ۱۲۹ از همین سوره آمده است: «ولݠنݨݨ تستطٖیعݨوݦٓا ان تعݧدلوا بیݨݧنݨ النسآٰء ولݠوݧ حرݨݨݦݡݣݣصتم فلاٰ تمٖیلوا کلݩ المیل فٮݧݑذرݦوهاٰ کالمݧعݧلٯݧݑݧهݑ وانݧݨݨ تصلحوا وتٮݧݩݑݧٯݧݑݧݧوا فان اللٰه کاٰن غفورا رحݫݫٖیما» (نساء / ۱۲۹)، عدهای با کنار هم قراردادن این دو آیه معتقدند که چون در آیه ۳ خدای متعال فرموده: «اگر خوف دارید که نتوانید عدالت را رعایت کنید، پس به یک زن اکتفا کنید» و در آیه ۱۲۹ نیز اشاره بدین مطلب شده که «هرگز نخواهید توانست بین زنان عدالت برقرار کنید»، یا این دو آیه در کنار هم متناقض است یا در مجموع باید گفت که چون قرآن فرموده است که رعایت عدالت ممکن نیست و گرفتن بیش از یک زن را نیز به رعایت عدالت منوط کرده است، نمیتوان بیش از یک زن گرفت!"