چکیده:
«رابطه علوم طبیعی و دین» یکی از مهمترین مسائلی است که در سالهای اخیر و با اوج گرفتن بحث «علم دینی» و «اسلامیسازی علوم»
مطرح شده است. مقاله حاضر با روش توصیفی -تحلیلی این موضوع را از دیدگاه آیتاله مصباح بررسی کرده است. این مقاله پس از بررسی
دو دیدگاه کلی درباره رابطه علوم طبیعی و دین» به تبیین ملاکهای دینی بودن علم پرداخته و در مهمترین بخش, به این نتیجه دست یافته
است که نهتنها میان علوم طبیعی و دین - با توضیحی که در مقاله ارائه میشود - ناسازگاری جدی وجود ندارد»ء بلکه همکاریهای متقابل
علوم طبیعی و دین درخور توجه است. صدور حکم برای موضوعات علمی, گسترش دایره آگاهیهای تجربی, تایید افزودن غنای مسائل
تجربی و جهتدهی در استفاده از علم نمونههایی از کمکهای دین به علم است. تعیین مصداق و موضوع و فراهم کردن زمینههای جدید
برای تحلیلهای دینی،تعیین جزئیات معارف دینی» مانند بیان شرایط و موانع، اثبات بخشی از آموزههای دینی و تاثیر در فهم بهتر مباحث
دینی را میتوان از جمله کمکهای علم به دین تلقی کرد.
خلاصه ماشینی:
"نقد اگر کسی بخواهد با پیشفرضهای علوم طبیعی همة پدیدهها را تبیین کند، به تعارضهایی مانند تعارض اعجاز، کرامت و سایر امور خارقالعاده با علم گرفتار میشود، درحالیکه برای مثال، این اصل، که هر پدیدهای علت مادی دارد، به صورت موجبة کلیه پذیرفتنی نیست (مصباح، 1379الف، ص 20).
البته این سخن نباید به معنای انکار هرگونه رابطة دیگر بین علوم طبیعی و انسانی با دین تفسیر شود؛ زیرا آن دسته از مسائل تجربی که به صراحت در متون دینی آمده حق و معتبر است، بهگونهایکه حتی «در اینگونه موارد، هر نظری که مخالف نص قرآن و یا حدیث معتبر باشد مورد قبول نیست...
ج) پدیدههای زمینی کوهها بهمنزلة میخها و لنگرهای محافظ زمین (رعد: 3؛ انبیاء: 31؛ نبأ: 7)؛ بادها با فوایدی مانند کمک به پیدایش ابر و بارش باران (اعراف: 57)؛ بارور کردن و یا بارور بودن ابرها [در جهت نزول باران] (حجر: 22)؛ به حرکت درآوردن کشتیها (شوری: 33)؛ چگونگی پیدایش ابرها و بارش باران و تگرگ ( نور: 43)؛ منافع دریاها (نحل: 14؛ جاثیه: 12؛ اسراء: 66)؛ رویاندن سنجیدة (حجر: 19) انواع ( شعراء: 7) گیاهان به صورت جفتجفت (رعد: 3)؛ فواید حیوانات (نحل: 5-8 و 66)؛ و خاصیت دارویی عسل (همان: 69) از جمله موضوعهایی است که قرآن کریم در حوزة علوم طبیعی بیان کرده است (مصباح، 1376، ص 257-282)، هرچند همة این نکتهها بهمثابة مقدمهای برای توجه دادن به قدرت و حکمت الهی و لزوم شکر نعمتهای او و استفادة صحیح از آنها برای رسیدن به مراتب کمال و قرب الهی بیان شدهاند."