چکیده:
طرح بحث عقیدتی و مذهبی درکتاب سیاستنامه خواجه نظامالملک با هدف استحکام و تثبیت پایههای حکومت سلجوقی صورت گرفته است. خواجه نظامالملک در این کتاب در باره مذاهب رایج دوره سلجوقی شافعی و حنفی تعصب زیادی به خرج میدهد. او پیروان سایر مذاهب را با صفاتی مانند بددین و بدمذهب خطاب میکند و برای تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب و توجیه ضدیت با مخالفان مذهبی که همان مخالفان سیاسی او میباشند، حکایتهایی را به تناسب موضوع میآورد. دگراندیشی و برخورد بامخالف درسیاستنامه مسالهای است که در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف توصیف،تحلیل و تبیین میشوند. تحلیل گفتمان چگونگی تبلور و شکلگیری معنا و پیام واحدهای زبانی در ارتباط با عوامل درون متن را بررسی میکند. سیر تکوینی تحلیل گفتمان منجر به تحلیل گفتمان انتقادی میشود که ریشه در زبانشناسی انتقادی دارد و در این میان رویکرد انتقادی نورمن فرکلاف جامعترین چهارچوب تحلیل گفتمان انتقادی به حساب میآید. در این نوشتار ابتدا اندیشه و نگرش خواجه نظامالملک با مخالفان مذهبی در متن و حکایات سیاستنامه توصیف و سپس براساس روش فرکلاف مورد تحلیل و تبیین قرار میگیرد و به این سئوال پاسخ داده میشود خواجه نظام الملک در کتاب سیاستنامه چگونه با مخالفان مذهبی خود رفتار میکند؟ پاسخ به این سوال با به کاربستن روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و تحلیل لایههای پنهان اندیشه خواجه نظامالملک صورت گرفته است.
Abbas ghadimi ghydari1؛ Ali Ghanei2
1Associate Professor of the History Department of Tabriz University
2PhD Student, Department of History, Tabirz University
چکیده [English]
Khajeh Nezam al-Molk in his book of Siasatnameh has covered an ideological and religious discussion to consolidate the pillars of governance in the reign of Seljuk dynasty. The author of Siasatnameh is highly prejudiced in his book in favor of Shafi’i and Hanafi sects, among the common faiths in the period. He addresses the followers of other faiths and sects with insulting terms such as “people of bad religion” and “people of bad faith”. To exert more influence on his readers and justify his opposition to religious opponents – his political opponents per se – he has included anecdotes according to each subject matter. Dissidence and encountering the opponents in Siasatnameh are the two issues this paper is an attmept to explain, analyze and explain through Fairclough’s critical discourse analysis. Discourse analysis studies the way of manifestation and formation of meaning and message of linguistic units in connection with contextual elements. The evolutional survey of discourse analysis leads to critical discourse analysis that has its roots in critical linguistics. In the meantime, the critical approach of Norman Fairclough is the most comprehensive framework for critical discourse analysis. In this paper, we will first explain Khajeh Nezam al-Molk’s thoughts and views vis-à-vis his political opponents through the context and anecdotes, then we will explain and analyze the findings based on Fairclough’s method. The paper is an attempt to find an appropriate response to the question of how Siasatnameh treats its religious opponents. The response to this question has been provided by using Fairclough’s critical discourse analysis method and analyzing the hidden layers of Khajeh Nezam al-Molk’s thoughts.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار ابتدا انديشه و نگرش خواجه نظام الملک با مخالفان مذهبي در متن و حکايات سياست نامه توصيف و ٣٧ سپس براساس روش فرکلاف مورد تحليل و تبيين قرار مي گيرد و به اين سؤال پاسخ داده مي شود خواجه نظام الملک در کتاب سياست نامه چگونه با مخالفان مذهبي خود رفتار مي کند؟ پاسخ به اين سؤال با به کاربستن روش تحليل گفتمان انتقادي فرکلاف و تحليل لايه هاي پنهان انديشه خواجه نظام الملک صورت گرفته است .
يکي از مهم ترين ابزارهاي وي در جهت مبارزه با مخالفان نگارش کتاب سياست نامه بود که در اين نوشتار ابتدا انديشه خواجه در باب مخالفان عمده مذهبي که همان مخالفان سياسي او محسوب مي شوند، بررسي و سپس انديشه خواجه در برخورد با مخالف در متن و حکايات کتاب سياست نامه براساس روش فرکلاف مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است .
تفاوت ، تازگي و ويژگي اصلي نوشتار حاضر اين است که دگرانديشي خواجه و برخورد با مخالف را تؤامان در متن و حکايات تمامي فصول کتاب سياست نامه از منظر تحليل گفتمان انتقادي نورمن فرکلاف بررسي مي کند.
نتيجه گيري آنچه که در نوشتارحاضر مورد بررسي قرار گرفت تحليل انتقادي گفتمان دگرانديشي و برخورد با مخالف در کتاب سياست نامه خواجه نظام الملک براساس روش نورمن فرکلاف بود.