چکیده:
از ﻗﺪﯾﻢاﻻﯾﺎم در آﺛﺎر و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺎن ادب ﻓﺎرﺳﯽ از ﻓﺮدوﺳﯽ رﺣﻤﺖ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﺎﻋﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ، ﻫﻤﻪ ﺗﻼش ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای زﻧﺪﮔﯽ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎی ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﻬﻤﯿﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎ اﺷﻌﺎر و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﺧﻮد، ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ادب ﻓﺎرﺳﯽ، ﻣﺎﻻﻣﺎل از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ و اﺷﻌﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ آﻣﻮزه ﻫﺎی رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ را، ﻗﺒﻞ از آﻧﮑﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻨﺎم رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ﺧﻮد ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ. اﻣﺮوزه ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﭘﺮدازی را در آﺛﺎر ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﻢ. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﭘﻨﺪه ﻫﺎ اﻧﺪرزﻫﺎ و ﻧﺼﺎﯾﺢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﻌﺮا و ﺑﺨﺼﻮص ﺳﻌﺪی را ﻣﯿﺘﻮاﻧﯿﻢ، ﭘﻨﺪﻫﺎ و اﻧﺪرزﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ. ﯾﺎ آن ﭼﯿﺰی ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻧﺎم رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ. ﺣﺎﻓﻆ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﯾﺎ ﻟﺴﺎن اﻟﻐﯿﺐ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ آﻣﻮزه ﻫﺎ را ﺑﺎ زﺑﺎن ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﺳﻤﺒﻮﻟﯿﮏ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﺳﺮاﺳﺮ دﯾﻮان ﺣﺎﻓﻆ، ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺑﺮای رﻧﺪی ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺧﺎص را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن دل و ﻟﺬت ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ ﺑﭽﺸﯿﻢ. ﺣﺎﻓﻆ ﺷﺎﻋﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ آﻣﻮزهﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻧﻪای رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﻣﻮازﯾﻦ و ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اﻧﻄﺒﺎق دﻫﯿﻢ، ﺑﺎﯾﺪ او را ﺑﺎﯾﺪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ زﯾﺮک، رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ داﻧﺴﺖ، ﮐﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی و ﻣﺒﺎﺣﺚ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺮای ﮔﻔﺘﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
واژه هايکليدي: حافظ ، روانشناسي، رواندرمانگري، شناخت گرايي، انسان گرايي رواني ٣٢ / مطالعات روانشناسي و علوم تربيتي، سال سوم ، شماره بيست و هشتم ، بهار ١٣٩٧ * * * * * ادبيات منشا انديشه هاي روانشناختي پيوند روانشناسي و ادبيات از همان روزهايي آغاز شد که فرويد نامهاي ادبي پرآوازه اي چون اديپ و نرگس يا يوسف و ساد را به کمک بار معنايي آشناي اين نامها روشن تر و ساده تر کرد.
اگر در ديدگاه هاي روان شناختي غور کنيم ، در مييابيم که در رويکرد روان تحليل گري بيان عواطف و احساسات توسط ٣٤ / مطالعات روانشناسي و علوم تربيتي، سال سوم ، شماره بيست و هشتم ، بهار ١٣٩٧ * * * * * شخص بيمار باعث تخليه ي آن ها شده و زمينه ي درمان فرد مهيا ميشود.
(پنتريچ ، شانک ، ١٣٨٦) در شعر حافظ فلسفه ي ماني نيز انعکاس يافته است که ٣٦ / مطالعات روانشناسي و علوم تربيتي، سال سوم ، شماره بيست و هشتم ، بهار ١٣٩٧ * * * * * ميگويد: «تاريکي نور را بلعيد و در خود اسير کرد».
يعني براي اين که فردي را درمان کرد بايد به شناخت هاي معيوب او در قبال رويدادها پي برد و سپس آن ها را اصلاح کرد و تفکرات منطقي را ٣٨ / مطالعات روانشناسي و علوم تربيتي، سال سوم ، شماره بيست و هشتم ، بهار ١٣٩٧ * * * * * جايگزين باورهاي غلط نمود (شيلينگ ، ١٣٧٩).