چکیده:
یکی از مهمترین عرصههای رویارویی فرهنگیِ تمدن اسلامی با تمدن جدید غرب، حوزه آموزش و نظام آموزشی بود که در بیشتر سرزمینهای اسلامی در قالب شکلگیری و تأسیس مدارس جدید بروز کرد. دارالفنون عثمانی که بهمثابه مجتمع آموزشی جامع در 1278/ 1862م تأسیس شد، عملا به الگویی مناسب برای بسیاری از ممالک اسلامی، به ویژه ایالات و ولایات عثمانی در این دوره تبدیل شده بود. سرزمین افریقیه که از اواخر سدۀ شانزدهم میلادی/ دهم هجری تحت الحمایه عثمانی قرار گرفته بود، از جمله اولین ایالاتی بود که بهسبب نزدیکی سرزمینی و جغرافیایی در معرض مفاهیم و آموزههای مدرنیته قرار گرفت. ازاینرو، از اواخر سدۀ هجدهم میلادی/ دوازدهم هجری مسأله اصلاح نظام آموزشی به یکی از مسائل و دغدغههای حاکمان و عناصر اصلاحطلب افریقیه تبدیل شد و در نتیجه مدرسه عالی صادقیه با الگو گرفتن از دارالفنون استانبول تأسیس شد. این مدرسه با برنامه دقیق و سطوح مدون آموزشی، فارغالتحصیلانی را به جامعه افریقیه ارائه کرد که نقش مهمی در تحولات اجتماعی افریقیه در سدۀ نوزدهم و بیستم میلادی ایفا کردند. از اینرو، یکی از دغدغههای اصلی استعمار فرانسه پس از سلطه بر تونس از سال 1881م/ 1298ق تضعیف یا به تعطیلی کشاندن این مدرسه بود. رهبران و پیشگامان جنبش استقلال طلبی در تونس، که منجر به استقلال این کشور از فرانسه در 1956م/ 1375ق گردید، از دانش آموختگان مدرسه عالی صادقیه بودند.
خلاصه ماشینی:
گذار از نظام آموزشی سنتی به مدرن در قلمرو عثمانی مطالعه موردی : مدرسۀ صادقیۀ تونس ١ عباس برومند اعلم (دریافت مقاله : ٩٦/١١/٢٠ ـ پذیرش نهائی : ٩٦/١٢/١٤) چکیده یکی از مهم ترین عرصه های رویارویی فرهنگی تمدن اسلامی با تمدن جدید غرب ، حوزه آموزش و نظام آموزشی بود که در بیشتر سرزمین های اسلامی در قالب شکل گیری و تأسیس مدارس جدید بروز کرد.
ازاین رو، از اواخر سدٔە هجدهم میلادی / دوازدهم هجری مسأله اصلاح نظام آموزشی به یکی از مسائل و دغدغه های حاکمان و عناصر اصلاح طلب افریقیه تبدیل شد و در نتیجه مدرسه عالی صادقیه با الگو گرفتن از دارالفنون استانبول تأسیس شد.
این مدرسه که دارای برنامه دقیق و سطوح مدون آموزشی بود تأثیرات فراوانی بر تحولات اجتماعی افریقیه در قرن نوزدهم گذارد به گونه ای که به یکی از دغدغه های اصلی استعمار فرانسه پس از سلطه بر تونس از ١٨٨١م / ١٢٩٨ق به بعد تبدیل شد و تضعیف یا به تعطیلی کشاندن این مدرسه ، در دستور کار فرانسویان قرار گرفت .
اما مهم ترین اقدام اصلاحی خیرالدین پاشا تأسیس «مدرسه عالی صادقیه » بود، خیرالدین این مؤسسه را در ١٨٧٥م /١٢٩٢ق تأسیس کرد تا با توجه به برنامه هایی که بر اساس علوم جدید و آموزش زبان های خارجی در کنار زبان عربی طراحی شده بود، ستون نهضت نوسازی تونس باشد.