چکیده:
یوسف آقچورا (1876ـ1935م/ 1293ـ1353ق) از مهمترین چهرههای فکری ـ سیاسی در تاریخ معاصر ترکیه است که نقش اثرگذاری در تکوین و گسترش ملیگرایی ترک و ایدۀ پانترکیسم نزد عثمانیان ایفا کرد و به یکی از معماران فرهنگیِ جمهوری ترکیه بدل شد. پژوهش حاضر ضمن بررسی بنیانهای آرای آقچورا دربارۀ ترکگرایی، به اهمیت مضامین و مفاهیم ناسیونالیستی و مارکسیستی در این چارچوب پرداخته است. بر این اساس ترکگرایی به مثابه ابزاری مطلوب برای تحقق اهداف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آقچورا در گذارِ جوامع مسلمان از جهان سنّتی به جهان مدرن ترسیم شده است. آقچورا نه یک ناسیونالیست قومگرا بلکه متفکرـکنشگر تجددگرایی بود که درصدد ارائۀ نقشۀ راهی برای نوسازی جوامع ترکزبان مطابق با الگوی اروپا محورِ نوسازی برآمد.
خلاصه ماشینی:
یوسف آقچورا و بنیان های فکری ترک گرایی ٢ علی کالیراد،١ سوده پورمجیدیان (دریافت مقاله : ٩٦/٠٩/١٣، پذیرش نهایی : ٩٦/١٠/٢٤) چکیده یوسف آقچورا (١٨٧٦ـ١٩٣٥م / ١٢٩٣ـ١٣٥٣ق ) از مهم ترین چهره های فکری ـ سیاسی در تاریخ معاصر ترکیه است که نقش اثرگذاری در تکوین و گسترش ملی گرایی ترک و ایدٔە پان ترکیسم نزد عثمانیان ایفا کرد و به یکی از معماران فرهنگی جمهوری ترکیه بدل شد.
٢ معرفی این ترجمه بهانه ای شد برای انتشار مقاله ای در همان سال با عنوان «ملی گرایی ترک و ماتریالیسم تاریخی : تأملی در آرای یوسف آقچورا» به قلم علی کالیراد که مروری ٣بر زندگی ، فعالیت های سیاسی و فکری و بخشی از اندیشه های آقچورا است .
همان گونه که کارل مارکس در نیمۀ قرن نوزدهم در ایدئولوژی آلمانی به «پیکار فلسفی با سایه های واقعیت » کمر بست و فیلسوفان آلمان را به سبب ایده آلیسم شان ، تخطئه کرد، یوسف آقچورا در مقاله ای که در پاییز ١٩١٠م / ١٣٢٨ق به مناسبت انقلاب پرتغال در روزنامۀ صراط مستقیم (چاپ استانبول ) نوشت به انتقاد از بی توجهی روشنفکران عثمانی نسبت به نقش عامل اقتصاد در تحولات سیاسی و اجتماعی پرداخت : «مهم ترین بلکه یگانه عامل حیات و تکامل جوامع همانا عامل اقتصادی است ...
به باور آقچورا همان طور که پیدایش ملی گرایی در اروپا حاصل تحولات اقتصادی در این قاره و ظهور بورژوازی بود «تأثیرگذارترین عامل در شکل گیری خودآگاهی ملی در میان ترکان [نیز] بیش از آنکه فکری [و فرهنگی ] باشد مادی و اقتصادی بوده است » (١٦١ ,Georgeon).