چکیده:
رویکرد مسجدمحوری برگرفته از الگوی محلهمحوری در تعاملات اجتماعی بوده
و بر احیای هویت محلهای با مدیریت اسلامی وسنت نبوی در صدر اسلام تا کید
میکند. در این مقاله از مفهوم شبکهسازی و شبکههای اجتماعی در دو فضای
واقعی (با ارتباط فیزیکی) و مجازی (اطلاعاتی و ارتباطی) به منظور همافزایی
همبستگی و سرمایة اجتماعی و انسانی بهره گرفته و با درنظرگرفتن شواهد تاریخی
و ارزشها و آموزههای دینی» کانونهای عظیم و پرظرفیت مساجده بهعنوان
بسترهای عملی فعالیت شبکههای اجتماعی اسلامی معرفی شدهاند. پژوهشی
کاربردی در زمینة رویکرد مسجدمحوری در ارائة خدمات حمایتی به نیازمندان
و تاسیس و گسترش شبکه نیکوکاری در قالب سازمانهای مردمنهاد و شبکههای
اجتماعی محلهمبناء با استفاده از روش توصیفی در دو سطح انجام شده است:
در سطح نخست» مشاهدات و مصاحبههای انجامشده و نظرخواهی از ۱۷۵ نفر
از خبرگان مسئول در بخش ارائ خدمات حمایتی کشور بررسی شد و بهعنوان
زمینهای کاربردی» علاوهبر تعامل مناسب و استفادة بهینه از ظرفیتها و تجارب
خیریههای موجود بر ایجاد یا تقویت گونههای جدیدی از سازمانهای مردمنهاد
وابسته به عامة مردم تاکید شده و مورد تایید جامعة آماری قرار گرفته است که
شامل تشکلهای داوطلبان حمایتی محلهمحور به مرکزیت مساجد و در قالب
شبکهة نیکوکاری است. در سطح دوم که بهصورت موردی از ۱۲ مرکز نیکوکاری
تاسیسشده در مساجد استان قم انجام شده» نمونة ۱۱۰ نفری از ساکنان محلهها
مورد پژوهش میدانی قرار گرفتهاند. نتایج حاصل از توفیق ظرفیتها و
کارکردهای مختلف شبکهسازی از مساجد را بهویژه در جهت احیای آموزههای
دینی در زمینة انفاق و نوعدوستی» دستگیری از نیازمندان و همسایگان و متعاقب
آن» افزایش همبستگی اسلامی و سرمایة اجتماعی در سطح محلهها نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
پژوهشی کاربردی در زمینة رویکرد مسجدمحوری در ارائة خدمات حمایتی به نیازمندان و تأسیس و گسترش شبکة نیکوکاری در قالب سازمانهای مردمنهاد و شبکههای اجتماعی محلهمبنا، با استفاده از روش توصیفی در دو سطح انجام شده است: در سطح نخست، مشاهدات و مصاحبههای انجامشده و نظرخواهی از 175 نفر از خبرگان مسئول در بخش ارائة خدمات حمایتی کشور بررسی شد و بهعنوان زمینهای کاربردی، علاوهبر تعامل مناسب و استفادة بهینه از ظرفیتها و تجارب خیریههای موجود بر ایجاد یا تقویت گونههای جدیدی از سازمانهای مردمنهاد وابسته به عامة مردم تأکید شده و مورد تأیید جامعة آماری قرار گرفته است که کارشناس ارشد مدیریت اجرایی.
با عنایت به ماهیت نظام جمهوری اسلامی و دو رکن مردمی و اسلامی آن، و با توجه به نقش و اهمیت کارکردها و ظرفیتهای مساجد، هدف اصلی این مقاله ارائة الگوی کاربردی از شبکهسازی برای مدیریت اسلامی و مهندسی تحولات فرهنگی و اجتماعی با رویکرد آیندهنگرانه بوده و به دنبال روشهایی برای بازشناسی جایگاه و بهرهگیری از ظرفیتهای وسیع و کارکردهای متنوع مساجد بهعنوان الگوی کلان راهبردی در نظام مدیریتی جوامع اسلامی است.
2. ملاحظات نظری و پیشینة تحقیق با توجه به موضوع مقاله، مباحث اصلی نظری این پژوهش در سه قالب بررسی شده است: الف) نگرش مسجدمحوری در نظام مدیریتی حاکمیت اسلامی و تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع مسلمان، ب) اهمیت نگرش و مدیریت راهبردی در ارائة الگوی کاربردی جامع و آیندهپژوهانه با عنایت به مختصات بومی ایرانی و اسلامی، ج) مطالعة تطبیقی درخصوص نقش و جایگاه شبکههای اجتماعی، اجتماعات و سازمانهای مردمنهاد محلهمحور در تحولات فرهنگی و اجتماعی جهان معاصر.