چکیده:
امروزه مزایای رویکرد «مدیریت پروژه» به اثبات رسیده است، اما آمار شکست پروژهها همچنان بالاست. بنابراین، ضرورت اتخاذ مدلهای فرآیندی و ساختارهای سازمانی جدید برای بالابردن عملکرد پروژه، آشکار است. یکی از گزینههای مطرح برای بهبود عملکرد پروژه، «دفتر مدیریت پروژه» است. پژوهش حاضر بر مبنای رویکرد کمّی و استراتژی پیمایشی به بررسی دفتر مدیریت پروژه و کارکردهای آن و رابطهی این کارکردها با موفقیت پروژه پرداخته است. جامعهی آماری این پژوهش، سازمانهای پروژهمحور صنایع بالادستی نفت و گاز ایران است. برای تحقق این هدف دو پرسشنامه تدوین شد. پرسشنامهی نخست برای گردآوری دادههای دفتر مدیریت پروژه و پرسشنامهی دوم برای گردآوری دادههای موفقیت پروژه طراحی شدند. این پرسشنامهها در 47 دفتر مدیریت پروژهی موجود در 41 سازمان تکمیل گشت. براساس نتایج، اغلب دفاتر مدیریت پروژه دارای نقش پشتیبانی بودهاند؛ در نیمی از موارد، در سطح راهبردی به تمامی سازمان خدمات ارائه میدادند. از میان کارکردهای دفتر مدیریت پروژه، «روشها و استانداردها» بیشترین و «آموزش» کمترین سطح را داشتهاند. اگرچه از منظر سطح فعالیت، سازمانهای مشاور، پیمانکار عمومی، پیمانکار طرح و ساخت، مدیر طرح و نهایتاً کارفرما و از منظر بخش اقتصادی، سازمانهای خصوصی، نیمهخصوصی و نهایتاً دولتی به ترتیب دارای وضعیت مناسبتری از حیث موجودیت کارکردها بودهاند؛ اما میان آنها تفاوت معناداری مشاهده نشد. از میان کارکردهای هفتگانهی دفتر مدیریت پروژه، کارکرد روشها و استانداردها بیشترین نقش را بر موفقیت پروژه داشته است.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، هدف اصلی مطالعهی حاضر، بررسی وضعیت کارکردهای دفتر مدیریت پروژه در تعدادی از سازمانهای پروژهمحور بالادستی صنایع نفت و گاز ایران و مقایسهی آنها با یکدیگر و بررسی ارتباط این کارکردها و موفقیت پروژهها است؛ بر این اساس، این نوشتار بهدنبال یافتن پاسخ برای این سؤالها است: «کارکردهای دفتر مدیریت پروژه، تا چه حد در سازمانهای پروژهمحور صنایع بالادستی نفت و گاز وجود دارند؟» و «آیا ارتباط خطی بین این کارکردها و موفقیت پروژهها وجود دارد؟» علاوه بر آن، ضمن بررسی برخی ویژگیهای ساختاری سازمان و پروژههای آن، تعدادی از مشخصههای دفاتر مدیریت پروژهی این سازمانها از قبیل عنوان، میزان اختیارات، جایگاه در ساختار سازمانی، درصد پروژههای تحت نظارت و سابقهی فعالیت مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد.
اربابی و همکاران [2] موجودیت کارکردهای دفتر مدیریت پروژه را در سازمانهای نفتی در ایران بررسی کردند ولی تفکیکی بین بخش بالادستی و پاییندستی قائل نشدند و از زمان انجام پژوهش آنان (1386) نزدیک به 10 سال میگذرد و از آن زمان تاکنون تغییرات زیادی در این سازمانها رخ داده است.
پرسشنامهی الف که پرسشنامهی بخش مشخصههای ساختاری سازمان، پروژهها و دفاتر مدیریت پروژه است، پس از مطالعهی پرسشنامهی تعدادی از پژوهشهای صورت گرفته در زمینهی دفتر مدیریت پروژه، همچون پژوهشهای مؤسسهی مدیریت پروژه<FootNote No="110" Text="Project Management Institute (PMI)"/> تهیه گردید که خود گویای اعتبار آن است.
5- نتیجهگیری پژوهش حاضر بر آن بوده است تا وضعیت کارکردهای دفتر مدیریت پروژه در تعدادی از سازمانهای پروژهمحور صنایع بالادستی نفت و گاز ایران را بررسی نموده و سپس به مقایسهی آنها با یکدیگر و ارتباط آنها با موفقیت پروژه بپردازد.