چکیده:
قلمرو دین یکی از مهم ترین مولفه های کلام سیاسی است که در نظام جمهوری
اسلامی ایران مناقشات پیرامون آن در کنار سایر عوامل، تاثیر جدی بر رقابت های سیاسی
گذاشته است. مقاله حاضر با بهره گیری از دیدگاه های دیوید ساندرز و با تکمیل و
تصرف در آن، ابعاد این تاثیرگذاری را در چهار عرصه تغییر رژیم، تغییر حکومت،
چالش های مسالمت آمیز و چالش های خشونت آمیز بررسی کرده است. البته بررسی تاثیر
یادشده بر چالش های مسالمت آمیز محور اصلی است که به دو صورت مستقیم و
غیرمستقیم ، و هریک به شک ل حداکثری و حداقل ی در ظرف مرام نامه ها، مواضع و
رویکردها، تاسیس احزاب جدید و رخدادها قابل بیان است. همچنین، با تقسیم بندی ادوار
نظام جمهوری اسلامی مناقشه پیرامون قلمرو دین در چهار دوره تاسیس، تثبیت،
سازندگی و اصلاحات و اصول گرایی از دیدگاه مهم ترین اندیشوران جریان های کلامی
سیاسی متناظر با جناح های سیاسی بررسی شده است. از منظر مقاله حاضر ابعاد این
تاثیرگذاری بر بسامانی و قاعده مندی یا بی قاعد گی رقابت های سیاسی نیز موثر بوده است.
در میان ادوار، سطح تنش و تنازع در دور دوم دولت سازندگی و دور نخست دولت
اصول گرایی پایین تر و در دوره تاسیس، و دور اول اصلاحات و دور دوم اصول گرایی
سطح تنش و تنازع در رقابت های سیاسی بالاتر است که با کاسته شدن یا افزایش حدت و
شدت مناقشه قلمرو دین در کنار سایر عوامل ارتباط وثیقی دارد
خلاصه ماشینی:
همچنین، با تقسیمبندی ادوار نظام جمهوری اسلامی مناقشه پیرامون قلمرو دین در چهار دوره تأسیس، تثبیت، سازندگی و اصلاحات و اصولگرایی از دیدگاه مهمترین اندیشوران جریانهای کلامی سیاسی متناظر با جناحهای سیاسی بررسی شده است.
مقاله حاضر در پی آن است که رهیافتها به «قلمرو دین» را بهعنوان بخشی از کلام سیاسی بر رقابتهای سیاسی در طول ادوار سیاسی جمهوری اسلامی ایران، و بهعنوان یکی از عوامل مهم، بررسی کرده، و روند این تأثیر را تبیین کند.
گرایش دیگری در نگرش حداکثری وجود دارد که معتقد است اسلام در عين اينكه براى هر عمل و رفتار، حتى انديشه و پندار انسانها يكى از احكام پنجگانه (واجب، حرام، مستحب، مكروه و مباح) را دارد، و به همين دليل همه اعمال انسان را در چارچوب نظام ارزشى خود قرار میدهد، ولى هرگز در پى خاموشكردن فروغ عقل و جلوگيرى از پويايى فكر و توانايىهاى بشرى نيست (مصباح یزدی، ۱۳۷۷، ج3: 176).
چالشهای مسالمتآميز مستقیم حداکثری: (مرامنامهها) بازتاب مناقشه قلمرو دین در مرام نامههای برخی احزاب جمهوری اسلامی در ادوار مختلف قابل مشاهده است.
com مجاهدين انقلاب اسلامي بر جامعیت تأکید شده است: اسلام همانطور كه در بعد نظري تفسير كامل و منسجمي از جهان هستي آنگونه كه موجب اقناع عقل و ارضای دل ميشود، ارائه ميدهد در بعد عملي نيز مجموعهاي كامل از ارزشها و اصول ناظر بر همه شئون فردي و اجتماعي را براي بشر به ارمغان آورده است (سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، 1371 : 6)، اما در کنار آن رویکردهایی مانند اجتهاد پويا، پرهیز از شكلگرايي و تقدسبخشيدن به قالبها، و ولايت فقيه در چارچوب قانون اساسي نیز بیان شده است، در مرامنامه حزب همبستگی همبسته با مبانی کلامی سیاسی آن، اجتهاد و نوانديشي ديني و تفكيكناپذيري دو اصل اسلاميت و جمهوريت بیان شده است.