چکیده:
هدف: پس از گذشت بیش از سه دهه از عمر انقلاب اسلامی و درخشش نظام آموزش عالی و دانشگاهها با محوریت توسعه کمی، هنوز مباحث زیادی در مورد ماهیت، چرایی و چگونگی دانشگاه اسلامی وجود دارد. فقر مبانی نظری دانشگاه اسلامی و تقلیدی بودن مفهوم و کارکردهای دانشگاه، یکی از دلایل اصلی پیچیدگی فرایند اسلامی شدن دانشگاههاست. هدف این مقاله، ارائه یک الگوی فرهنگی برای نظریه دانشگاه اسلامی با رویکرد اکتشافی است.
روش: در این پژوهش از روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی با استفاده از تحلیل نظام مند داده های جمع آوری شده است.
یافته ها: در الگوی ارائه شده در این مقاله، پدیده، عوامل علی، زمینه ها، شرایط محیطی، راهبردها و پیامدهای دانشگاه اسلامی شناسایی شده است.
نتیجه گیری: احیا و تعمیق باور دانشجویان به ارزشهای اسلامی- ایرانی، مقوله کانونی الگوی فرهنگی نظریه دانشگاه اسلامی است. مواجهه با موضوع اسلامی شدن دانشگاهها باید یک مواجهه فرایندی و فرهنگی باشد. تجلی اصلی دانشگاه اسلامی، نفی تقلید و تاثیرپذیری ماشینی از الگوهای فرهنگ دانشگاهی و فرهنگ عمومی غرب است. بر اساس الگوی حکومتی جمهوری اسلامی، دانشگاه اسلامی باید همزمان حاوی ارزشهای اسلامی و ایرانی باشد.
Objectives: After three decades of Islamic revolution and developing the higher education system and universities with quantitative-oriented growth، there are still many debates in the nature، why and how of the Islamic university. Weakness of theoretical fundamentals of Islamic university and imitative structure of concept and functions of Iranian university is one of the main reasons of complexity of islamicization of universities process. The present paper is extracted -with Explorative Approach- a cultural model for Islamic university theory.
Method: Grounded theory with systematic using collected data.
Results: The results of the present survey indicate that in the model، core category is explained and causal factors، context، environmental conditions، strategies and outcomes are recognized.
Conclusion: Reclamation and deepening student belief in Islamic-Iranian values is core category in Islamic university theory. Islamicization of universities must be based on process and cultural subject. Islamic university is based on Islamic and Iranian values concurrently.
خلاصه ماشینی:
با توجه به رسالتهای فرهنگی و اجتماعی دانشگاهها و تأثیرات شگرف آنها در بالندگی جامعه، تمدنسازی و توسعۀ منابع انسانی متعهد و متخصص، تلاش برای تبیین چرایی و چگونگی تعامل دانشگاه با جامعه و دولت (حکومت) و تحول درونزای فضای دانشگاهی، وظیفهای مهم در سیاستگذاری و برنامهریزی نظام دانشگاهی و بهرهگیری از ظرفیت بینظیر آموزش عالی است.
(فتحی واجارگاه و بزرگ، 1391: 47-26) دو) اساتید عالم، متعهد و متدین بر مبنای مطالعات این پژوهش، اساتید عالم، متعهد و متدین، یکی دیگر از مقولههای اصلی در شرایط علی مؤثر در مقولۀ کانونی(احیا و تعمیق باور ارزشهای اسلامی- ایرانی در دانشجویان) در الگوی فرهنگی نظریۀ دانشگاه اسلامی است.
زمینه (ویژگیهای زمینهای) مؤلفۀ زمینه در الگوی فرهنگی دانشگاه اسلامی دارای چهار مقولۀ اصلی به شرح ذیل است: Competency Pace & Places یک) استقلال از سلطۀ فرهنگ دانشگاهی غرب برای اسلامی شدن دانشگاهها به طور عام و احیا و تعمیق باور ارزشهای اسلامی- ایرانی در دانشجویان به طور خاص، لازم است فرهنگ دانشگاهی و علمی کشور از سلطۀ فرهنگ دانشگاهی غرب که به موازات فرهنگ عمومی و تمدن غرب، همه یا اکثر فرهنگها و تمدنهای جهان را تسلیم خود کرده است، رها شود.
با اسلامی شدن دانشگاهها و احیا و تعمیق باور دانشجویان به ارزشهای اسلامی و ایرانی (بومی) روحیۀ خودباوری دانشگاهیان و کلیت دانشگاه ارتقا مییابد و زمینۀ لازم برای چالش علمی و فرهنگی با سلطۀ فرهنگ عمومی و دانشگاهی غرب فراهم میشود.