چکیده:
هدف: تحلیل و تدوین مبانی و مراحل رشد اخلاقی، یکی از اصلی ترین دغدغه های دانشمندان و پژوهشگران علوم اخلاق، تربیت و روان شناسی است. از سوی دیگر، یکی از رسالتهای اصلی دانشگاه اسلامی نیز رشد اخلاقی و معنوی دانشجویان است که امروزه گاهی در فضای علمی دانشگاه به فراموشی سپرده می شود. از مهم ترین منابع برای تدوین و تحلیل این رشد، آثار اخلاقی است که از تمدن اسلامی در سنتهای اخلاق فلسفی، عرفانی و غیره بر جای مانده است.
روش: با توجه به ویژگی موضوع، در این نوشتار از روشهای استنادی و استنتاجی استفاده شده است.
یافته ها و نتیجه گیری: در این نوشتار به موضوعاتی چون: امکان، عوامل، شیوه ها و مراحل رشد اخلاقی انسان از منظر ابوعلی مسکویه اشاره و مهم ترین رهیافتهای آن برای دانشگاه اسلامی بررسی شده است. منابع اصلی مقاله حاضر، آثار مسکویه به ویژه «تهذیب الاخلاق» است.
Objectives: To analyze and categories the causes and phases of ethical evolution is among key concerns of ethics، training and psychology scholars. On the other hand developing the students ethically and spiritually is a mission of an Islamic University، which is sometimes forgotten.
Method: Due to the characteristics of the reseach the method of the study is documentation and inference method.
Results and Conclusion: The present study developed a reading on the possibilities، factors، methods and the process of human ethical growth from the view point of abu ali Meskwayh Razi. The critical recourses applied in the article are the works of Meskwayh Razi and particularly "Tahzib - ol - Akhlagh" (Moral Edification).
خلاصه ماشینی:
یافتهها و نتیجهگیری: در این نوشتار به موضوعاتی چون: امکان، عوامل، شیوهها و مراحل رشد اخلاقی انسان از منظر ابوعلی مسکویه اشاره و مهمترین رهیافتهای آن برای دانشگاه اسلامی بررسی شده است.
(همان: 115) مسکویه در مورد امکان رشد اخلاقی انسانها و قابلیت اوجگیری یا نزول مرتبۀ انسانی بشر، معتقد است انسان با فراگیری علم اخلاق و تلاش و تمرین و ممارست میتواند به برترین درجات نایل آید؛ در حدی که ارزش او بیش از هزار برابر یا هزار انسان دیگر شود و این وابسته به ارادۀ خود اوست(همان: 121).
». (همان: 119) در حقیقت؛ مسکویه بر این اعتقاد است که التزام به احکام شریعت و توجه به معارف آن، آلودگیها را از قوۀ عالمه و عاقلۀ انسان میشوید و نفس را پذیرای فضایل اخلاقی و اندیشۀ الهی میگرداند.
تا اینجا به نظر میرسد مسکویه معتقد است انسان در سیر رشد اخلاقی خود و اکتساب کمالات اخلاقی پس از اصلاح نفس خویش میباید به تدبیر اجتماع روی آورد و مدینه را با عدالت خویش نظم و تکامل بخشد؛ به صورتی که با حکومت حکیمان، هر گروه بر حسب استعدادی که دارد در جایگاه مربوط به خویش قرار بگیرد، صلح و محبت و عدالت برقرار شود و ظلم و هرج و مرج پایان پذیرد؛ تا به این وسیله، دین الهی که ناموس اکبر است، اقامه شود(همان: 199).
Ibn Meskwayh: His Moral Philosophy & it's Sources.
Alghaherah: Islamic House for Edition & Press.