چکیده:
مطالعه تاریخ حقوق کیفری نشان میدهد که اندیشه پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین در نظامات
حقوق کیفری همواره مطمح نظر بوده است، زیرا از دیدگاه حقوق کیفری، بزهکار کسی است که بر اثر
ارتکاب جرم مستحق مجازات است نمودی از واکنش اجتماعی فایده نگر است که از طریق مبارزه
سرکوب گرانه و به هدف پیشگیری از جرم به مجرم تحلیل میگردد. رفتار اصلاحی با بزهکاران و گزینش
مناسب ترین راهکارها، به دنبال بازسازی شخصیت آنها و پیشگیری از تکرار جرم است. اصلاح مجرمین
در معانی گوناگون خود، رویکردی انسانی در مواجهه با جرم و بزهکاری است که دارای الگوهای مختلف
علمی است. گذشته از اینکه این رویکرد، مورد تاکید سازمان ملل متحد است، اساسا متون اسلامی
مشحون از آموزه ها و راهبردهای اصلاحی است. اگرچه درمورد نقش مهم درمان از زندگی مجرمان و
خلافکاران بزرگسالی که محکومیت خود را گذرانده اند، بحثهای زیادی وجود دارد، اما بر نقش
درمان های مختلف در اصلاح رفتارهای جوانان بزهکار و مجرم تاکید زیادی شده است، زیرا نوجوانان و
جوانان کمتر در سبک زندگی خلاف غرق شده اند و ظرفیت بیشتری دارند که عضو مفیدی در جامعه
شوند.
خلاصه ماشینی:
در خصوص جايگاه اصلاح و درمان در پهنه ي سياست جنايي ايران ميتوان گفت در آئين نامه اجرايي سازمان زندان ها و اقدامات تأميني و تربيتي کشور مصوب ١٣٨٤ اصلاح و درمان فقط درمورد محکومين به حبس مطرح و اجرايي گرديده بود ولي اخيرا با تحولي در سياست جنايي ايران و مشکلات ناشي از اجراي برنامه هاي اصلاحي و درماني قانون مجازات اسلامي مصوب ١٣٩٢، اصلاح و درمان مجرمين خارج از محيط زندان و در بستر کيفرهاي جامعه مدار و نظام نيمه باز و به دست متخصصان از جمله روان شناسان و مددکاران اجتماعي اجرايي شده است (کوه رنگيها، .
اما امروزه همه ي برنامه هاي اصلاحي و درماني براي پيش گيري از تکرار جرم در بستر کيفري انجام نميشوند؛ زيرا از يک سو، با ورود قرارهاي غير سالب آزادي (قرارهاي جايگزين قرار بازداشت ) و از سوي ديگر، با وجود اصل اقتضا داشتن تعقيب کيفري و با توجه به وجود تعليق تعقيب و سرانجام با توجه به ورود مجازات هاي غير سالب آزادي در حقوق کيفري، برنامه ي اصلاح و درمان و اقدامات پيش گيرنده از تکرار جرم در محيط باز و خارج از نظام کيفري نيز قابل اعمال است .
اصلاح و بازپروري مجرمان از طريق تدابيري ضمن مجازات حبس بر تفکيک و ايجاد مراکز نگهداري براي بزرگسالان و نوجوانان و ١٥٠ / فصلنامه تحقيقات جديد در علوم انساني، دوره جديد، شماره هشتم ، بهار ١٣٩٧ * * * * * زنان تأکيد نموده است ، اجراي برنامه هاي بازپروري فرهنگي، حرفه اي و پزشکي جزء در مقررات راهبردي آئين نامه سازمان زندان ها و اقدامات تأميني و تربيتي ديده ميشود (بلارک و همکاران ، ١٣٩٦).