چکیده:
ازدواج و آداب و رسوم مادی و شفاهی وابسته به آن، همچون تولد و مرگ در اندیشه و فرهنگ اقوام و ملل مختلف، بسیار اهمیت داشته است. این آیین در مقوله آیینهای وابسته به تشرف جای دارد و دگرگونی از یک مرحله در زندگی مقدس را به مرحله دیگر نشان میدهند. نشانهها و نقشمایههای موجود در این گونه آداب و رسوم، چه از جنبه فرهنگ مادی و چه از نظر فرهنگ شفاهی با بینش فلسفی و دینی قوم در پیوند است. محتوای اینگونه اشعار عام، علاوه بر نشان دادن ماهیت برگزیدگی هر یک از زوجین، بیانگر جریانات حسی و عاطفی آنها در نوع زندگی نوین است. از آنجا که هر نوع تغییر همواره ذهن بشر را به مخاطره میانداخته است، در این جریان، با ابزار سورسرودهها، فرد را نیایشگونه نظرکردهای میخواندند که از میان جمع جدا شود و از جهان دخترانگی و پسرانگی به دنیای زنانگی و مردانگی و سپس مادرانگی و پدرانگی رهنمون شود. پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی به گردآوری و بررسی ساختار سورسرودههای منطقه لارستان میپردازد و پس از دستهبندی انواع آن، از جنبه ساختار، کارکرد و پیوند این
گونههای بومی را با آداب و رسوم واکاوی میکند. حاصل کار نشان میدهد که سورسرودههای عامه همچون ادب روایی عام دربردارنده نیایشها و ستایشهای ایزدان و ایزدبانوان با دو جهت حماسی و غنایی است و فارغ از هر نوع دلهره از تغییر آیین و اندیشه و نگرش رسمی جامعه، با مقاومت ذهن جمع را بازتاب داده است.
Marriage customs and oral material have very important function in life. Hence they are in categories related to the initiation of the transformation and transition from one stage to another stage shown in the holy life. The symbol in these symptoms and customs، both in terms of material culture and oral culture from the perspective of people are based on religious and philosophical insights. Lyrics general content، in addition to nature of the selection and election of each of the spouses، represents the sensory and emotional currents of modern life. Since any kind of change has always endangered the human mind، in this process، with the help of these songs، they called on the individual to have a different kind of prayer، separated from the crowd، and are guided from the world of daughterhood and son ship to the world of femininity and masculinity and then motherhood and fatherhood. The present study uses a descriptive-analytical method to collect and investigate the structure of Larestan wedding songs in Larestan region. After categorizing it، it analyzes the structure، function and relationship of these native species with customs. The result of the study shows that popular and folk songs، such as universal narratives، include prayers and praises of gods and goddesses، with two epic and lyric themes، and regardless of any kind of anxiety about the change in the religion and the formal attitude of society which reflects the resistance of the collective mind.
خلاصه ماشینی:
در هر کدام از مراسم يادشده ، فرهنگ شفاهي لارستان سورسروده هاي مشخصي در دو دستۀ «بيت » و «سره » دارد که بررسي انواع آن ، مضامين و موضوعات بازتاب يافته در آن ها، کاربرد اين اشعار و پيوند آن ها با آيين ها و آداب و رسوم قوم آن ها موضوع پژوهش حاضر است .
اگرچه شروع اين فعاليت ها با کوشش هاي شرق شناساني چون هانري ماسه (١٩٣٨) همراه بوده ؛ اما به دنبال آن ، پژوهشگراني چون صادق هدايت (١٣٦٧)، ابوالقاسم انجوي شيرازي (١٣٥١)، احسان طبري (١٣٥٩)، احمدپناهي سمناني (١٣٧٦)، احمد شاملو (١٣٧٧)، مرتضي احمدي (١٣٨٠)، اميد طيب زاده (١٣٨٢) و صادق همايوني (١٣٩١) به گردآوري و طبقه بندي گونه هاي ادب شفاهي ايران پرداخته اند.
بيت و سره در دسته بندي ساختاري، انواع سرودهاي شب عقد، خرج برون ، حنابندون ، سرتراشون ، سازوبرگ عروس يا داماد و بسياري ديگر ـ که وابسته به آيين هاي مادي قوم است ـ در گروه کاربردي و انواع مفاخره ، مناظره ، شکوه ، حماسي، عاشقانه ، غم و اندوه ، طنز، نمايشي و واسوختي در دسته بندي کارکردي و پيامي جاي ميگيرند.
درنتيجه ميتوان تمايل ذهن بيتجربۀ عامۀ مردم را علت تمايل به الگوها دانست (اين امر از يک سو در مقدسات قوم ايراني ريشه دارد و با پديده اي کمتر بررسيشده در باب معشوق واقع شدن مرد از نگاه زن در ادب غنايي عاميانه در پيوند است که در بخش حوزة خيال و احساس سورسروده ها بررسي خواهد شد).
Keywords: Marriage, Religion, Wedding songs, folklore, popular lyric literature, Oral tradition, Larestan.