چکیده:
کسب و کارهای کوچک مستقر در یک منطقه جغرافیایی، در صورتی که بتوانند بر محدودیتهای طبیعیشان فائق آیند، نقش مکمل و اساسی در رشد اقتصادی یک کشور ایفا خواهند کرد. بر این اساس، روش توسعه خوشهای، در بازارهای پویا و رقابتی، رهیافتی برای رشد و توسعه صنایع کوچک معرفی شده و شناخت جنبههای مختلف این رویکرد مورد توجه پژوهشگران و سیاستگذاران کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، شناخت عمیقتر و اهمیت عوامل بازدارنده و پیشران در مسیر رشد و بالندگی"خوشه نساجی یزد"، است. از اینرو، با نگاهی گذرا به شکلگیری و تحولات این صنعت در منطقه، ابتدا مهمترین موانع و عوامل مؤثر بر توسعه این خوشه با برگزاری جلسات مصاحبه به روش گروه کانونی استخراج شدند و بهعنوان مبنای مطالعاتی مورد استفاده قرار گرفتند. از آنجا که اهمیت عوامل تاثیرگذار بر توسعه خوشه را نمیتوان به راحتی تبدیل به مقادیر کمی نمود و مورد سنجش قرار داد، باید به دنبال مکانیزمی بود تا بتوان نوع و تاثیر عوامل مختلف روی یکدیگر و بر توسعه خوشه را فرموله نمود. بنابراین، در این مرحله، میزان تاثیرگذاری و اهمیت این عوامل، با کمک پرسشنامهای بسته با مقیاس لیکرت، با استفاده از نظر خبرگان صنعت و فعالان این خوشه مورد سنجش قرار گرفت و نقشه شناختی فازی عوامل به روش نیمه اتومات، ترسیم شد و شبکه روابط میان آنها، تحلیل و تبیین گردید که یافتههای قابل توجهی برای سیاستگذاری در سطح خوشه، بههمراه داشت.
خلاصه ماشینی:
جدول ١- اصلی ترین عوامل پیش برنده و بازدارنده تاثیرگذار بر رشد و توسعه خوشه نساجی یزد {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در پژوهش انجام شده ، به منظور ترسیم نمودارهای علت و معلول ، ماتریس اولیه عوامل پژوهش ، که با جمع آوری نظر خبرگان توسط پرسش نامه تهیه شده بود، با درنظرگرفتن کران پایین و بالای ٢٠ و ٨٠ به ماتریس فازی شده تبدیل گردید و در ادامه ماتریس قدرت بین عوامل بر اساس فرمول های ارایه شده در بخش مدل سازی پژوهش ، به کمک نرم افزار اکسل و برنامه نویسی در محیط Visual Basic، استخراج شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١- مدل شماتیک FCM عوامل پیشبرنده و بازدارنده توسعه خوشه نساجی یزد جدول ٢، حاکی از این است که عوامل پیش برنده ی ١و٣و٥، یعنی حضور واحدهای بزرگ در منطقه ، سطح متناسب فن آوری در دسترس و اندازه روبه رشد تقاضای داخلی ، مواردی هستند که بیش ترین تعامل را با سایر عوامل توسعه خوشه دارند، از طرفی عوامل بازدارنده ١٥،٢٢،١٦و١٧، یعنی واردات بی رویه ، توسعه نیافتگی خدمات کسب و کار، نداشتن استراتژی توسعه و نبود پویایی و ارتباطات خارجی ، عواملی هستند که در مجموع بیش ترین تاثیرپذیری و تاثیرگذاری مستقیم را در سطح خوشه داشته اند و باید مورد توجه خاص قرار گیرند.