چکیده:
یکی از منابع مهم در معنایابی و تفسیر واژه های غریب و نامانوس قرآن کریم، احادیث
معصومین علیهم السلام است. ایشان، داناترین افراد به معانی قرآن کریم بودهاند، لذا
احادیث تفسیری آنان از جایگاه استواری برخوردار است و یکی ازمنابع اصلی تفسیر قرآن
کریم به شمار میرود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که احادیث شریف در
معنایابی وتفسیر واژههای غریب قرآن میتواند نقشهای مختلفی از جمله، عبور از معنای
ظاهری لفظ، تعیین معنای مراد و مقصود از واژه در قرآن، انتخاب یکی از دو یا چند معنا
برای واژه، ایجاد معانی جدید برای واژه و تعیین مصداق و یا مصادیق برای واژه را ایفا
کند. این مقاله از نوع تحقیقات بنیادین است که با روش توصیفی تحلیلی به این موضوع
پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"(شیخ صدوق، 1403: 8/ 16- 15 ) هم چنین در آیه شریفه: ﴿قل أرءیتم إن أصبح ماؤکم غورا فمن یأتیکم بماء معین﴾ (ملک:30)( بگو اگر آبی که شما به وسیله آن زندهاید در طبقات زمین فرو برود چه کسی است که آبی گوارا برایتان بیاورد؟)؛ درباره واژه« ماؤکم»، درکتاب «اکمال الدین» صدوق، از امام باقر علیه السلام روایت شده که ایشان از معنای ظاهری لفظ عدول کردهاند و فرمودند: منظور از این واژه امام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند که هرگاه امام شما غائب گردد و ندانید کجاست، چه کسی جز خداوند آن امام را برشما ظاهر میگرداند تا شما را از آسمانها و زمین خبر دهد و حلال و حرام شریعت را کاملا بیان دارد؟ (صدوق، 1395: 1/225) در آیه شریفه: ﴿و اعلموا أنما غنمتم من شیء فأن لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل﴾(انفال:41) (و بدانید آنچه را که سود میبرید برای خدا است پنج یک آن و برای رسول و خویشاوند او و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان) است که معنای آیه شریفه عام است و شامل تمام غنائم جنگی میشود؛ اما در تفاسیر اهل بیت علیهم السلام، از معنای ظاهری لفظ﴿غنمتم﴾، عبور شده و چنین آمده است که این آیه تام و شامل منافعی میشود که انسان در زندگی از کار خود در طول سال میبرد، اگر بیش از مصارف سال خود و افراد تحت تکفلش باشد، به آن خمس تعلق میگیرد."