چکیده:
یکی از کارکردهای نوین سیاسی حکومت در عرصهی فضای مجازی شکلدهی «دولت الکترونیک» است که حکومت مرحله به مرحله در شکلگیری آن ایفای نقش میکند. مسالهی این تحقیق این است که دولت الکترونیک در کدام مناطق توسعهی بیشتری یافته است؟ وضعیت دولت الکترونیک در ایران چگونه است و چه عواملی میتوانند تاثیر بیشتری در توسعهی دولت الکترونیک در ایران داشته باشند؟ در تحقیق حاضر سعی شده با استفاده از دادههای مربوط به «پیمایش دولت الکترونیک سازمان ملل متّحد» و با استفاده از آزمونهای آماری و نرمافزار SPSS مناطق مختلف جهان با یکدیگر مقایسه شوند. این رتبهبندی بر اساس «شاخص توسعهی دولت الکترونیک» انجام میگیرد. نتایج تحقیق نشان میدهد که شاخص توسعهی دولت الکترونیک در کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی و همچنین تا حدودی در کشورهای اروپای شرقی نسبت به سایر مناطق توسعهی بیشتری یافته است. البته لازم به ذکر است که کشورهایی از آسیای شرقی و غربی در لیست برترین کشورها از نظر شاخص توسعهی دولت الکترونیک حضور دارند، اما میانگین آسیا نسبت به اروپا و آمریکای شمالی بسیار پایین است که خود این امر نشان دهندهی شکاف دیجیتالی و فاصلهی زیاد کشورهای آسیایی در توسعهی فضای مجازی است. کشورهای آفریقای سیاه بدترین وضعیّت را در این زمینه دارا هستند. فاصلهی بین مناطق در شاخصهای خدمات آنلاین و زیرساختهای مخابراتی بیشتر است و در زمینهی شاخص سرمایهی انسانی اختلاف مناطق کمتر است. نمرهی ایران در شاخص خدمات آنلاین 33/0 است که نمرهی بسیار پایینی است و نشان میدهد که خدمات آنلاین در ایران هنوز جای پیشرفت بسیار دارد. نمرهی ایران در شاخص زیرساختهای مخابراتی 35/0 است که برابر با میانگین کشورهای آسیای شرقی است. نمرهی ایران در شاخص سرمایهی انسانی 71/0 است که نمرهی خوبی است و نشاندهندهی جایگاه خوب ایران از نظر سرمایهی انسانی است و از میانگین همهی مناطق به جز اروپا بالاتر است. در نهایت با استفاده از پرسشنامهی محقق ساخته که پایایی و روایی آن در حد مطلوبی به دست آمد، نگرش دانشجویان و فارغالتحصیلان رشتهی جغرافیای سیاسی در رابطه با عوامل موثر در توسعهی دولت الکترونیک در کشور سنجیده شد. نتایج نشان داد که از نظر افراد مورد بررسی توسعهی خدمات آنلاین و زیرساختهای مخابراتی بیش از توسعهی سرمایهی انسانی در توسعهی دولت الکترونیک نقش دارد.
Different spheres of human life as a result of the emergence and spread of the phenomenon of "Internet" has changed. "E-government" covers all platforms and applications of ICT that services citizens، businesses، other government agencies and civil servants. In this study، we tried by using library resources in the theory and by using of data of “The United Nations e-Government Survey” first described the concept of cyberspace and e-government and then using statistical tests and SPSS، regions of the world to be compared with each other. The results show that e-government development index in Western Europe and North America and also somewhat in Eastern European countries become more developed than other areas. It should be noted that some countries of Eastern and Western Asia are on the list of top countries in e-government index، but the average is much lower in Asia than in Europe and North America، which represents the digital divide in Asia. Another thing worth mentioning is that the most difference between regions is in the telecommunication infrastructure and online services index and differences in human capital index is lower. For example، although the online services and telecom infrastructure in Iran is relatively poor، but the Human Capital Index is in good condition. Finally، using a questionnaire that was satisfactory reliability and validity، Students and graduates of the geo-political attitude in relation to factors in the development of e-government in the country was measured.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش پس از معرفی فضای مجازی و دولت الکترونیک ، بر اساس "شاخص توسعه ی دولت الکترونیک " که هر دو سال یک بار توسط سازمان ملل متحد اندازه گیری میشود مناطق مختلف جهان با استفاده از آزمون های آماری با یکدیگر مقایسه شده و به طور اجمالی وضعیت ایران نیز بیان خواهد شد.
نکته ی انتقادی که باید در اینجا به آن اشاره شود این است که کاربرد اصطلاح «دولت الکترونیک » به معنای دگرگونی ماهوی پدیده ی «دولت » که یک نهاد سیاسی است نیست ، بلکه فرض آن است که در چرخه ی اداری و مناسبات اداری بین عناصر درونی ساختار دولت و نیز مناسبات بین ساختار با شهروندان و نهادهای اجتماعی و اقتصادی بخش خصوصی، از فناوری اطلاعات و شبکه ی اینترنت یا سایر شبکه های رایانه ای استفاده میشود تا سرعت گردش اطلاعات و ارائه ی خدمات دولتی و انجام امور اداری افزایش یابد.
سؤالات پژوهش ١- میزان توسعه ی دولت الکترونیک در مناطق مختلف جهان چگونه است ؟ ٢- دولت الکترونیک در کدام مناطق جغرافیایی جهان توسعه ی بیشتری یافته است ؟ ٣- بر اساس شاخص های ملی، توسعه ی دولت الکترونیک در ایران مطابق انتظارات پیش رفته است یا خیر؟ ٤- از نظر جغرافیدانان سیاسی (آشنا با مباحث دولت و فضای مجازی) کدام عوامل (خدمات آنلاین ، زیرساخت های مخابراتی و سرمایه ی انسانی) میتوانند نقش بیشتری در توسعه ی دولت الکترونیک در کشور داشته باشند؟ روش پژوهش اطلاعات مورد نیاز این تحقیق در بخش مبانی نظری با استفاده از «روش اسنادی» و «منابع کتابخانه ای» جمع آوری شده است ."