چکیده:
سنگ قبرها دارای ارزش سمبلیک و نمادین می باشند. از میان این سنگ قبرها میتوان به تندیسهای سنگی شیر و قوچ اشاره کرد .این تندیسها صرفا جنبه تزیینی نداشته و علاوه بر اشاره مستقیم به پارهای مفاهیم، سندی هستند که ویژگیهای اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی دوران خود را بازگو میکنند و به عنوان جزئی از اجزای شکل دهنده فرهنگ مردم ایران، رمز و رازهای زیادی را در خود دارند که گشودن هریک از این رموز میتواند قسمتی از فرهنگ و ذهنیت مردمان گذشته را برای ما بازگو کند. تحقیقاتی که در مورد آنها انجام پذیرفته بیشتر با محوریت شیرهای سنگی بوده و میتوان گفت در این میان تندیس¬های قوچ سنگی در حاشیه شیرهای سنگی قرار گرفته و کمتر تحقیقی به بررسی مستقیم آنها پرداخته است همچنین تحقیقات بیشتر حول شکل ظاهری تندیسها، اهمیت زیباشناختی با نگاهی گذرا به تاریخچه آنها بوده و کمتر به بررسی نقش نمادین و جایگاه آنها در فرهنگ سمبلیک و ارتباط آنها با اسطورهها ونمادهای باستانی ایران پرداخته شدهاست. اطلاعات و دادههای نوشتار حاضر با بررسیهای میدانی و مطالعات کتابخانه¬ای گردآوری شدهاست و با استفاده از شیوه تحلیلی- توصیفی بررسی شدهاند. نتایج حاصل از این نوشتار بیانگر آن است که قوچهای سنگی با اسطوره و نماد قوچ در گذشته پیوند دارند.
خلاصه ماشینی:
تحقیقاتی که در مورد آنها انجام پذیرفته بیشتر با محوریت شیرهای سنگی بوده و میتوان گفت در این میان تندیسهای قوچ سنگی در حاشیه شیرهای سنگی قرار گرفته و کمتر تحقیقی به بررسی مستقیم آنها پرداخته است همچنین تحقیقات بیشتر حول شکل ظاهری تندیسها، اهمیت زیباشناختی با نگاهی گذرا به تاریخچه آنها بوده و کمتر به بررسی نقش نمادین و جایگاه آنها در فرهنگ سمبلیک و ارتباط آنها با اسطورهها ونمادهای باستانی ایران پرداخته شدهاست.
از این میان شیرهای سنگی بیشتر مورد توجه محققین قرار گرفتهاند و پژوهشهای زیادی با محوریت آنها اعم از بررسی خود شیرها و ارتباطشان با عقاید و اسطورههای پیشین، صورت پذیرفته است که در این میان میتوان به نمونههای زیر اشاره کرد: مقاله «هنر شیرسنگی در فرهنگ بختیاری» چاپ شده در کتاب جستاری در فرهنگ و هنر بختیاری.
این سمبل ها ونماد ها مجسم کننده ارزش های یک فرهنگ اند(روزنبرگ،1379:17) و نقش فعالی در معنا دادن به رفتارهای اجتماعی یک قوم دارند( 1982:12 Hodder) 2-1- اهمیت یافتن قوچ و تبدیل شدن به نماد در اقتصاد دوران نوسنگی تحولاتی رخ داد که یکی از آنها حضور قوچ، نخستین جانور اهلی است و از این پس تحولات دیگری مانند بافندگی و ریسندگی بوجود میآید.
تاریخ عکاسی:24/1/94) به تصویر صفحه مراجعه شودشکل8 - قوچ سنگی قرن18-17 محله شتربان تبریز (تناولی، 1392: 54) 5- قوچهای سنگی 5-1- پیشینه تاریخی قوچهایسنگی به درستی معلوم نیست که رسم ساخت تندیس به عنوان سنگ قبر از چه زمانی در بین مردم ایران معمول گشته ولی آنچه مسلم است این است که این رسم مربوط به دورههای قبل از دوره اسلامی است، چرا که طبق آموزههای اسلامی ساختن تمثال انسان و حیوان از سنگ و چوب امری ناپسند می باشد.