چکیده:
منطقه کهگیلویه به دلیل قرارگیری در بین ارتفاعات کوهستانی زاگرس جنوب غربی و سواحل جنوبی ایران از زیستبوم و اقلیم منحصر به فردی برخوردار است به گونهای که شکلگیری استقرارها و شیوههای معماری ارتباط نزدیکی با زیستبوم و اقلیم منطقه داشته است. یکی از محوطههای تاریخی منطقه کهگیلویه، محوطه دلییاسیر است که بر اساس منابع تاریخی محوطهای از سدههای متاخر اسلامی است که حدود هزار خانه از ترکها در آنجا ساکن و کوچنشین بودهاند. در این پژوهش سعی خواهیم کرد پی ببریم که 1) گاهنگاری محوطه تاریخی دلییاسیر بر اساس شواهد باستانشناختی چگونه است؟ 2) دادههای باستانشناختی محوطه دلییاسیر تا چه حد با زندگی کوچنشینی و منابع تاریخی همخوانی دارند؟ تعیین گاهنگاری نسبی محوطه، بیان جزئیات معماری، مطالعه تاثیر محیطزیست بر معیشت و معماری دلییاسیر و سنجش دادههای باستانشناختی با زندگی کوچنشینی معاصر از مهمترین اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و نتایج این پژوهش با بهره بردن از دادههای باستانشناختی، قومنگاری و منابع نوشتاری کهن انجام شده است. مهمترین ویژگیهای معماری این محوطه استفاده از ستونهای سنگی یکپارچه با پایه ستونهای مربع شکل، استفاده از قلوهسنگها و تختهسنگهای بزرگ و کوچک به صورت خشکهچین برای دیوارچینی است. بر اساس مطالعه دادههای باستانشناختی چون معماری، سفالهای سطحی و سنگقبرها و منابع تاریخی، محوطه دلییاسیر یکی از مهمترین محوطههای کوچنشینی در سدههای میانه و متاخر اسلامی است و دادههای باستانشناختی چون سنگ ساب، هاون، آسیاب و سازههای معماری کوچنشینی معاصر، از مهمترین شواهد مرتبط با زندگی کوچنشینی و معیشت در این محوطه تاریخی است.