چکیده:
استوارترین و مطمئنترین روش در شرح آیات، راهیابی به عمق معنای واژگان قرآن است که راه را برای تبیین مراد خدای حکیم هموار میسازد. این روش در میان مستشرقان نظیر ایزوتسو و برخی از محققان اسلامی بهکار گرفته شده است. پژوهش حاضر به معناشناسی مفهوم صبر در قرآن در سه گام معناشناسی واژگانی، میدانهای معناشناسی و مطالعات متنی میپردازد. در گام اول با ارائه تعریف معناشناسی صبر و تبیین جهانبینی آن از دیدگاه قرآن، به مقایسه مفهوم صبر در قرآن با مفهوم صبر در پیش از اسلام میپردازد. در گام دوم میدانهای معناشناسی و گستردگی معنایی واژه در قرآن بررسی می شود. و در گام سوم به مطالعات متنی صبر در قرآن پرداخته میشود. تعریف صبر و شبکه معنایی و واژههای کلیدی و کانونی و جهانبینی صبر در قرآن در این گام تبیین میگردد. نتیجه بررسی معناشناسی واژگانی صبر بر پایه معنای اساسی و با مطالعه جهانبینی و فرهنگ قومی عرب جاهلی پیش از اسلام، نخست این است که این واژه پیش از اسلام نیز کاربرد داشته و معنای اصلی واژه صبر و دیگر واژههای مترادف آن، همان استقامت و بردباری است و تطورات معنایی واژگانی نداشته است. ولی بر اساس جهانبینی اسلامی، این واژه تطور معنایی والای اخلاقی داشته و ارزشهای معنوی دنیوی و اخروی برای آن ترسیم شده است.
خلاصه ماشینی:
نتيجه بررسي معناشناسي واژگاني صبر بر پايه معناي اساسي و با مطالعه جهان بيني و فرهنگ قومي عرب جاهلي پيش از اسلام ، نخست اين است که اين واژه پيش از اسلام نيز کاربرد داشته و معناي اصلي واژه صبر و ديگر واژه هاي مترادف آن ، همان استقامت و بردباري است و تطورات معنايي واژگاني نداشته است .
اين پژوهش براي پاسخ به پرسش «صبر در قرآن از نظر دانش معناشناسي چگونه تفسير ميشود؟»، بر اساس مکتب فرهنگي و قومي (مکتب بن ) و روش بومي سازي شده ايزوتسو١ براي تبيين معناشناسي واژه «صبر» در قرآن کريم ، ابتدا به معناشناسي واژگاني صبر در دو قسم تحليل صرفي و اشتقاقي آن و جهان بيني و فرهنگ قومي اين واژه در عصر جاهلي پرداخته ، سپس به بررسي ميدان هاي معناشناسي صبر (واژه ها و عبارات مترادف ، واژه ها و عبارات متضاد، واژه ها و عبارات مرتبط از لحاظ فعاليت و انفعال و واژه هاي ملازم )، و در آخر نيز به مطالعات و تحليل متني اين واژه پرداخته است .
ج ) واژه هاي منفعل براي به دست آوردن واژه هاي منفعل و متأثر صبر، بار ديگر لازم است ميدان هاي معناشناسي واژه هاي مترادف و متضاد نسبي صبر در قرآن را به دقت بررسي کرده و بر اساس رابطه هم نشيني، به بيان واژه هاي منفعل در صبر و پيامدهاي ناشي از عوامل صبرآور و سبب هاي رفع صبر پرداخته شود.