چکیده:
صدور تقریبی بیش از چهارهزار رای مطبوعاتی در ایران، آن هم در عصری که عصر ارتباطات نام گرفته است، موضوعی است قابل بررسی تا بدانیم مطبوعات ایرانی به واسطه کدام نوشتار، طرح یا کاریکاتور مجرم شناخته شده اند و با چه اتهام هایی در محکمه کیفری مقابل رئیس دادگاه و اعضای هیئت منصفه به دفاع از عملکرد خود پرداختند. بنابراین در این پژوهش با هدف بررسی اتهام ها وارده بر مطبوعات در سال های 1380 تا 1389 با روش تحلیل محتوا پرداخته ایم. به این منظور پرونده تمامی مطبوعاتی که در فاصله بین سال های 1380 تا 1389 به دادگاه مطبوعات ارجاع شده اند مورد بررسی قرار داده ایم. با توجه به موضوع تحقیق مناسب ترین روش جهت پاسخ گویی به سوالات تحقیق روش تحلیل محتوا است. در این پژوهش، کلیه مطبوعاتی که طی سال های 1380 تا 1389 مورد اتهام قرار گرفته اند، اتهام های واره بر آنها، شاکی، رای صادره و ... جزء واحد تحلیل هستند. هر کدام از لحاظ گویه های مربوطه مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که در مجموع طی این دوره 816 پرونده که مربوط به 428 نشریه بوده در دادگاه های مطبوعات مورد رسیدگی قرار گرفته است. پنج نشریه ای که بیشتر از سایر نشریات مورد اتهام قرار گرفته اند به ترتیب روزنامه ایران، همشهری، کیهان، جام جم و صدای ارومیه بوده است. همچنین بیشترین پرونده های مطبوعاتی مربوط به سال 1385 بوده و بیشترین اتهام ها نشر اکاذیب، توهین و افترا، پخش شایعات و مطالب خلاف واقع، اشاعه فحشا و منکرات و انتشار عکس ها و مطالب خلاف عفت عمومی و تخلف مطبوعاتی (عدم انتشار ظرف مهلت مقرر قانونی) بوده است. همچنین مجموعا 114 نشریه در این ده سال لغو امتیاز و یا به صورت موقت توقیف شدند. (در این سال ها 67 نشریه لغو امتیاز و 47 نشریه نیز به صورت موقت توقیف شدند.)
خلاصه ماشینی:
6. آرای دادگاه در مورد اتهام اشاعة فحشا و منکرات و انتشار عکسها و مطالب خلاف عفت عمومی اتهام اشاعة فحشا و منکرات و انتشار عکسها و مطالب خلاف عفت عمومی 106 مورد بوده که در 33 مورد حکم جزای نقدی و جزای نقدی بدل از حبس، در 20 مورد حکم برائت، در 14 مورد قرار موقوفی تعقیب، در 11 مورد حکم حبس، در 9 مورد حکم لغو امتیاز نشریه، در 5 مورد حکم توقیف نشریه به مدت معین، در 5 مورد حکم حبس تعزیری، در 3 مورد حکم حبس تعزیری به تعلیق درآمده، در 2 مورد حکم محرومیت تصدی مسئولیتهای مطبوعاتی، در 1 مورد حکم شلاق صادر شده است و در 1 مورد نیز رأی صادر نشده است.
8. آرای دادگاه در مورد اتهام ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه اتهام ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه 22 مورد بوده که در 5 مورد حکم جزای نقدی و جزای نقدی بدل از حبس، در 4 مورد حکم برائت، در 3 مورد قرار موقوفی تعقیب، در 3 مورد حکم حبس، در 1 مورد حکم حبس تعزیری، در 1 مورد حکم حبس تعزیری به تعلیق درآمده، در 1 مورد حکم لغو امتیاز نشریه، در 1 مورد حکم توقیف نشریه به مدت معین، در 1 مورد حکم محرومیت تصدی مسئولیتهای مطبوعاتی صادر شده است و در 2 مورد نیز رأی صادر نشده است.
همچنین با توجه به بررسی پروندههای مطبوعاتی طی این ده سال نشان داد که رأی دادگاه بدوی نسبت به اتهامها وارده بر مطبوعات در 33درصد موارد که بیشترین را نیز شامل میشود، قرار موقوفی تعقیب بوده و در مراتب بعدی 9/27درصد موارد حکم برائت برای نشریات صادر شده است.