چکیده:
«حمله حیدری»، سروده «راجی کرمانی»(متوفی1261 ه .ش) یکی از منظومه¬های «حماسی دینی» فارسی است که ضمن تاثیرپذیری کامل از سبک حماسی، ابزار و شگردهای کارآمد بیانی، ادبی و بدیعی را در خدمت تعبیری دیگرگون از روایتی تاریخی میگیرد و با ایجاد جاذبه¬ای نو و متفاوت (تمهید فضایی حسی و خیالی) مخاطب را به بازخوانی حقیقتی کهن و انگاره¬ای درونی فرا میخواند.
هدف اصلی از این نوشتار آن بوده است که ضمن تامل در شیوه خاص این اثر، شگردها و تعابیر «راجی» از چشم¬انداز بیانی، ادبی و سبکی مورد بررسی و مداقه قرار گیرد و در نهایت به سوال اصلی و محوری پژوهش: «شیوه¬ها و شگردهای ادبی راجی در بیانی دیگرگون از حقیقتی کهن در چه مواردی خلاصه میشده است؟» پاسخگو شود.
نتایج نهایی تحقیق بر توفیق و ابتکار عمل راجی در بهره¬گیری از صورخیال، براعت استهلال، برخی از ویژگیهای آوایی، لغوی، صرفی و نحوی نسبتا بدیع و تاکید بر لغات و تعابیر حماسی، جهت نیل به اهداف راوی صحه میگذارد.
خلاصه ماشینی:
آنچه خاوران نامه را از حیث ادبی بی بدیل و اعجاب انگیز و در میان آثـار شـعری مانـدگار می نماید، هنر شاعری «ابن حسام » در توصیف صحنه های رزمی است : بـــرآورد حیـــدر بـــه شمشـــیر دســـت کـــه در جنـــگ هرگـــز ندیـــد او شکســـت ز تـــیغش کـــه خورشـــید را تـــاب داد بـــــه خـــــون دامـــــن کـــــوه را آب داد بــه دســت علــی تیــغ مرجــان شــده میــــان شــــفق صــــبح خنــــدان شــــده (خوسفی ، همان : ١٩٣/ ٢٥٩٩، ٢٦٠٥، ٦٠٨) مـــنم پشـــت ایـــن نامـــدار انجمـــن ندیـــده اســـت روی زمـــین پشـــت مـــن بـــه هـــم پشـــتی تیـــغ مـــن آفتـــاب کنــــد روی کشــــور چــــو لعــــل مــــذاب شــفق دامــن آن روز در خــون کشــید کــه دســتم بــه خــون تیــغ بیــرون کشــید دل و تیــــغ بــــارو حصــــار مننــــد قضــــــا و قــــــدر دســــــتیار مننــــــد چــو تــیغم بخنــدد بــه میــدان کــین بگریـــد چـــو ابـــر آســـمان بـــر زمـــین (همان : ٢٩١/ ٤٤٣٦، ٣٧، ٣٩، ٤٤، ٤٥) تأملی در «حمله حیدری » با نگاهی بر بیوگرافی «راجی کرمانی » یکی از منظومه های حماسی دینی که از حیث انطباق بـا ارزشـهای یـاد شـده در پـیش جایگاه درخور توجهی را بـه خـود اختصـاص داده اسـت ، «حملـه حیـدری »، سـروده «مـلا بمانعلی کرمانی » متخلص به «راجی » است که در منظومه ای بالغ بر سی هزار بیت و در بحر متقارب دربارة دلاوریهای امام علی بن ابی طالب (ع ) سروده شده است .