چکیده:
در سالهای اخیر، کاهش یا توقّف جریان آب ورودی رودخانة هیرمند به سیستان، وقوع خشکسالیهای پیدرپی، خشک شدن تالاب هامون، کاهش پوشش گیاهی زمینهای مرتبط با روستاها، وجود بادهای 120 روزه و تشدید فرسایش خاک و وقوع طوفانهای شن و ماسه و هجوم ماسههای روان به سکونتگاههای روستایی، شرایط بسیار نامطلوب زیستمحیطی را بر روستاهای این منطقه حاکم کرده است؛ از سوی دیگر، بر اساس مادّة 10 اساسنامة تشکیلات و سازمان دهیاریها، مصوّب مورّخ 8/12/1380، هیئت محترم دولت، وظایف اصلی دهیار بهمنظور توسعة پایدار روستا، بهبود وضع زیستمحیطی (بند اوّل و هفتم اساسنامه)، بهداشت محیط روستا (بند چهاردهم، بیستم و چهل و چهارم) و حفظ منابع آب (بند بیست و سوّم و چهارم) است؛ بنابراین، پژوهش حاضر در نظر دارد عملکرد دهیاریها را در پایداری محیطی روستاهای بخش مرکزی شهرستان نیمروز، مورد بررسی قرار دهد. جامعة آماری پژوهش، شامل تمامی روستاهایی است که دارای دهیاری (32 روستا) است و روستاهای نمونه، شامل روستاهایی است که حداقل 5 سال از مجوز تأسیس دهیاری سپری شده باشد. بر این اساس، 18 روستا مورد بررسی قرار گرفته است که با توجّه به تعداد خانوارهای ساکن در آنها و با استفاده از فرمول کوکران، از تعداد 271 سرپرست خانوار، پرسشگری بهعمل آمد. برای تجزیه و تحلیل دادهها، با استفاده از مدل تحلیل سلسلهمراتبی فازی و بهکارگیری تکنیک ترکیب وزنی در محیط جی.آی.اِس. و از روشهای آماری تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون همبستگی کندال در نرمافزار اس.پی.اِس.اِس استفاده شده است. بر اساس یافتههای پژوهش، در 22% روستاهای مورد مطالعه، عملکرد دهیاران در پایداری محیطی در سطح متوسّط و در سایر روستاهای مورد مطالعه، ضعیف یا بسیار ضعیف است؛ از دیگر سو، نتایج حاصل از تحلیلهای آماری نشان میدهد عملکرد دهیاران تنها در مؤلّفة بهداشت محیط روستا (با میانگین 77/2) در حدّ تقریباً متوسّط و در سایر مؤلّفهها، پایینتر از حدّ انتظار است.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی عملکرد دهیاران در پایداری محیطی روستاها (مطالعة موردی: بخش مرکزی شهرستان نیمروز) سیروس قنبری - استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه چکیده در سالهای اخیر، کاهش یا توقف جریان آب ورودی رودخانة هیرمند به سیستان، وقوع خشکسالیهای پیدرپی، خشک شدن تالاب هامون، کاهش پوشش گیاهی زمینهای مرتبط با روستاها، وجود بادهای 120 روزه و تشدید فرسایش خاک و وقوع طوفانهای شن و ماسه و هجوم ماسههای روان به سکونتگاههای روستایی، شرایط بسیار نامطلوب زیستمحیطی را بر روستاهای این منطقه حاکم کرده است؛ از سوی دیگر، بر اساس مادة 10 اساسنامة تشکیلات و سازمان دهیاریها، مصوب مورخ 8/12/1380، هیئت محترم دولت، وظایف اصلی دهیار بهمنظور توسعة پایدار روستا، بهبود وضع زیستمحیطی (بند اول و هفتم اساسنامه)، بهداشت محیط روستا (بند چهاردهم، بیستم و چهل و چهارم) و حفظ منابع آب (بند بیست و سوم و چهارم) است؛ بنابراین، پژوهش حاضر در نظر دارد عملکرد دهیاریها را در پایداری محیطی روستاهای بخش مرکزی شهرستان نیمروز، مورد بررسی قرار دهد.