چکیده:
مرحوم علی اکبر دهخدا سالیان زیادی را صرف تدوین جامع ترین لغتنامه زبان فارسی نمود.
اما گستردگی کار باعث گردیده علیرغم دقت فراوانی که در تالیف لغتنامه بکار رفته است ؛
ایراداتی نیز برآن وارد آید.از آن جمله » مواردی است مربوط به شرح احوال خواجه حسین
ثنایی و اشعار وی در متن لغتنامه .در این مقاله برآنیم تا ضمن بررسی احوال شاعر مذکور
در تذکرهها و کتابهای تاریخ ادبیات به این نتیجه برسیم که اولا تاریخ فوت ثنائی در لغتنامه
به اشتباه ۱۱۹۶ ه. ق ذکر شده حال آنکه او متوفی ۹۹۶ ه.ق است و ثانیا برخی اشعار او
به اشتباه به نام سنایی غزنوی در لغتنامه دهخدا راه یافته و شرح حال او نیز با دیگران خلط
شده است
خلاصه ماشینی:
لغت نامة دهخدا و دو اشتباه در مورد خواجه حسین ثنایی مشهدی (ص ٣٣٠- ٣١٩) فاطمه کوپا١، احترام رضایی (نویسنده مسئول ) 2 تاریخ دریافت مقاله : ٩١/١٠/٤ تاریخ پذیرش قطعی : ٩١/١٢/٧ چکیده مرحوم علی اکبر دهخدا سالیان زیادی را صرف تدوین جامعترین لغتنامة زبان فارسی نمود.
میرزا محمد علی مدرسی صاحب «ریحانه الادب فی تـراجم المعـروفین » از دو ثنـایی بـه ترتیب زیر یاد میکند: نخست :« خواجه حسین بن عنایت میـرزا از شـعرای اواخـر قـرن دهـم هجـری ایـران میباشـد کـه بـه ثنـایی تخلـص میکـرد و در خـدمت ابـراهیم میـرزا پسـر شـاه اسـماعیل صفوی (٩٠٦-٩٣٠ه .
در ادامه برای اثبات اینکه این شروح احوال یا بهتر بگوییم اشـارات متفـاوت در واقع اطلاعات پراکنده ای از زندگی خواجه حسین ثنـایی میباشـد و نیـز رسـیدن بـه یـک نتیجه گیری متقن ، لازم است شرح احوال شاعر با توجه به تذکره ها و منابع تاریخی مـذکور و نیز به استناد دیوان خود او آورده شود: زندگینامة ثنایی در تمامی منابع - همانگونه که ریحانه الادب و لغتنامه در معرفی دومین ثنـایی خـود ذکـر نموده اند.
- نام شاعر خواجه حسین پسر غیاث الدین محمد مشهدی آمده اسـت و تنهـا در مورد اول دهخدا و ریحانه الادب به جای غیاث الدین با نام عنایت روبرو میشویم .
وجود این اشعار دلیلی است بر آنکه خواجه حسین ثنـایی همـان شـاعری است که از وی در مورد اول لغتنامه و ریحانه الادب به عنوان ملازم ابراهیم میرزا یـاد شـده است .
بنابراین آنچه در لغتنامه آمده است مطالب پراکنده ای هستند مربوط به شرح حـال تنهـا یک شاعر به نام خواجه حسین ثنایی مشهدی .