چکیده:
از آنجا که علوم بلاغی بویژه علم بیان از همان قرون اوّلیّه پیدایش شعر فارسی مد ّنظر شاعران بوده پس میتوان هر یک از مقاصد چهارگانه آن را در اشعار شاعران مختلف بررسی کرد. بحث اصلی این تحقیق بررسی مباحث علم بیان در اشعار ده¬تن از مشاهیر شاعران بی¬دیوان قرن چهارم هجری است.
بیان علمی است که میتوان بوسیله آن یک معنی و مفهوم را به شیوه¬های مختلف ایراد کرد.
در این تحقیق اشعار ده¬تن از مشاهیر شاعران بی¬دیوان قرن چهارم هجری مورد بررسی قرار گرفته سپس صور بیانی از جمله تشبیه، استعاره، کنایه و مجازهای موجود در اشعار آنها استخراج گردیده و در پایان هر مبحث مقایسه¬ای بین صوربیانی آنها با صور بیانی موجود در اشعار فردوسی انجام میگیرد تا از این طریق بتوان به نخستین سرچشمه¬های شعری فارسی دست یافت و به میزان گرایش این شاعران به علم بیان پی برد
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق آشعار دهتن از مشاهیر شاعران بیدیوان قرن چهارم هجری مورد بررسیقرار گرفته سپس صور بیانی از جمله تشبیهء استعاره» کنایه و مجازهای موجود در اشعارآنها استخراج گردیده و در پایان هر مبحث مقایسهای بین صوربیانی آنها با صور بیانیموجود در اشعار فردوسی انجام میگیرد تا از این طریق بتوان به نخستین سرچشمههایشعری فارسی دست یافت و به میزان گرایش این شاعران به علم بیان پی برد" کلمات کلیدی شعر قرن چهارم » شاعران بیدیوان» سرچشمه های علم بیان» فردوسی مقدمه نویسنده این تحقیق قصد دارد با شمارش بسامد دقیق تشبیه ، اسـتعاره ، کنایـه و مجـاز بـه بررسی علم بیان در شعر شاعران بی دیوان قرم چهارم هجری بپردازد تا اولا سرمنشأ برخـی تشبیهات و استعارات یافت شود و ثانیا این سخن کلی که شاعران قرن چهـارم تـوجهی بـه استعاره یا برخی تشبیهات نداشته اند، بازبینی گردد.
وقتی به تعداد تشبیهات بلیغ در حدود سه هزار بیت از شاهنامه فردوسی توجه کنیم ، درمی یابیم که حدود بیست تشبیه بلیغ در اشعار وی یافت میشود که بسیار اندک اسـت در حالیکه شاعران مذکور به خوبی توانسته اند این بعد از تشبیه را در اشعار خود بگنجانند و در این زمینه تصاویر زیبایی آفریده اند.
در اینجا انواع کنایه در شعر شاعران مذکور قرن چهارم هجری بررسـی میشـود و در برخی موارد مهم آن ، نمونه های ناب و بکر که شاعران به آنها روی خوش نشان داده اند، ذکر میگردد.