چکیده:
نظامی از بزرگترین شاعران ادب فارسی ومنظومه های او از شاهکارهای ادب ایران وجهان است. اوج خلاقیت و شکوفایی هنر نظامی در داستان خسرو و شیرین جلوه گر شده است. آنچه در این پژوهش به عنوان یک ویژگی سبکی بدان پرداخته شده است، تکرار در داستان خسرو و شیرین است. استفاده از تکرار را باید یکی از اصلیترین ویژگیها و مهمترین شاخصه های سبک شعری نظامی دانست.زیرا بسامد فراوان تکرارها و تداعیها بیانگر آنست که شاعر در ذکر پیاپی آنها تعمد داشته است. این تکرارها که هم در لفظ و هم در معنا دیده میشود حاصل تداعی معانی در شعر اوست. تداعی معانی این است که یک معنا، مفاهیم دیگر را براساس سه اصل مجاورت ، مشابهت و تضاد به ذهن تداعی میکند.همچنین پس از بحث درباره تکرار و تداعی معانی ،نمونه های زیبا و هنری آنها در داستان خسرو وشیرین تحلیل و بررسی میشود تا اثبات شود که این شگرد ادبی تا چه اندازه توانسته است موجب برجسته سازی شعر نظامی گردد . شاعر، هنرمندانه با تکرارها و تداعیهای سحرآمیزش خوانندگان را به پیگیری کلامش فرامیخواند ،که درنهایت باعث شگفتی و التذاذ برای مخاطبان شعر نظامی خواهد گشت.
خلاصه ماشینی:
کـس از مـادر بـدین دولـت نـزاده اسـت حبش تـا چـین بـدین دولـت گشادسـت فکنـــده در عـــراق او بـــاده در جـــام فتــــاده هیبــــتش در روم و در شــــام صــــلیب زنــــگ را بــــر تــــارک روم بــه دنــدان ظفــر خاییــده چــون مــوم ســـپاه روم را کـــز تـــرک شـــد پـــیش بـه هنـدی تیـغ کـرده هنـدوی خـویش شکارســـــتان او ابخـــــاز و دربنـــــد شـــبیخونش بـــه خـــوارزم و ســـمرقند زگنجـه فـتح خوزسـتان کـه کـردسـت ؟ زعمان تـا بـه اصـفاهان کـه خوردسـت ؟ (21-22) تکرار اصطلاحات نجومی : نمونۀ دیگر تناسب در این داسـتان در کـاربرد اصـطلاحات نجومی دیده میشود :نظامی از دانش نجومی خویش نیز برای مضمون پردازی و تصویرآفرینی بهره برده است گاهی به صورت تک بیتی های مجزا، این تصاویر را میآورد، اما نمـود واقعـی هنر او در مواردی است که هیأتی کامل از تصاویر نجومی ارائه میدهد.
در توصیف شب فراق برای شیرین ، اصطلاحات نجومی در پانزده بیت پیاپی تکـرار میشـوند، تمـام مفـاهیمی کـه همراه این اصطلاحات به ذهن شاعر تـداعی شـده در عـین آراسـتگی و زیبـایی بـه وسـیلۀ آرایه های بدیعی و بیان ، همه بر یک مضمون مشترک تأکید میکننـد: طـولانی شـدن شـب هجران ، خورشید، مشرق را فرامـوش کرده ،دیـدة شـمالی پیکـران در خـواب رفتـه ، فلـک همچون قطب برجای خود حیران مانده و ...