چکیده:
زمینه: تقلب تحصیلی از مشکلات رایج و روزافزون نظامهای آموزشی است و آسیبهای جبرانناپذیری به جامعه علمی وارد میسازد. هدف پژوهش حاضر شناسایی دلایل نادیده گرفتن اخلاق دانشگاهی و ارتکاب به تقلب تحصیلی دانشجویان و طبقهبندی پاسخهای آنها بر پایه راهبردهای خنثیسازی است.
روش: پژوهش با روش کیفی پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه بیرجند شامل 11225 نفر میباشند.20 نفر از دانشجویان دانشگاه بیرجند با روش نمونهگیری هدفمند در دسترس انتخاب شدند. دادهها با مصاحبه نیمهساختاریافته جمعآوری و با شیوه کدگذاری کوربین و استراس تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: 893 کد شناسایی شده در مصاحبهها در هفت مقوله اصلی «دانشجو، هنجارهای اجتماعی، استاد، نقش دانشگاه، ماهیت درس و رشته، ماهیت تکلیف و مقطع تحصیلی» دستهبندی شدند. دانشجویان نخست نقش خود در ارتکاب به تقلب را اظهار داشتهاند، سپس بهترتیب راهبردهای خنثیسازی «سرزنش سرزنشکنندگان، انکار مسئولیت، انکار آسیبدیده، توسل به وفاداریهای برتر، و انکار آسیب» را بهکار گرفتهاند.
نتیجهگیری: بسیاری از انواع تقلب با وضع قوانین و مدیریت آموزشی قابل اجتناب بوده و موجب تقویت اخلاق علمی در نظام آموزش عالی خواهد شد. لازم است سیاستگذاران آموزش عالی تدابیر لازم را برای آموزش اخلاق حرفهای به دانشجویان در دوران تحصیل بیاندیشند. اساتید نیز میتوانند با تاکید بر رشد مهارتهای حرفهای، حمایتگر بودن و تعامل محترمانه با دانشجویان و ارزشیابی مستمر در کاهش تقلب موثر باشند.
خلاصه ماشینی:
این دستهبندی در پیشینۀ پژوهشی مورد تأیید قرار گرفته و در پژوهشهای انجام شده عوامل فردی (6، 9 و 10)، بافتی (2 و 11) و انگیزشی (11) به عنوان دلایل اصلی تقلب مطرح شدهاند.
دانشجویان در ارتکاب به تقلب عوامل «مشکلات دانشجو، باورها و ارزشهای فردی دانشجو (بخشهای بیفایده بودن درس خواندن، اصل بر گرفتن نمره، و جنبۀ سرگرمی تحصیل)، همسالان، خانواده، ماهیت درس و رشته، ماهیت تکلیف و مقطع تحصیلی» را با توسل به این راهبرد خنثیسازی و در مجموع 183 بار مطرح نموده و مسئولیت خود را انکار کردهاند.
آنچه دانشجویان تحت عنوان هنجارهای اجتماعی (بخشهای کمیگرایی و مدرکگرایی و عمومیت داشتن) مطرح کردهاند و جامعه را مسئول دانستهاند، به این راهبرد خنثیسازی اشاره دارد و در مجموع 137 بار مطرح شده است.
آنچه دانشجویان تحت عنوان همسالان در قالب «رساندن تقلب از روی دلسوزی» و «تقلب برای ابراز معرفت» با توسل به این راهبرد خنثیسازی و در مجموع 8 بار مطرح شده است.
در پیشینۀ پژوهشی نیز تقلب تحصیلی و راهبردهای خنثیسازی مورد توجه بوده است، برای مثال رابطۀ مثبت میان به کار بردن راهبردهای خنثیسازی و عدمصداقت تحصیلی (30)، استفادۀ بیشتر دانشجویان متقلب از راهبردهای خنثیسازی در مقایسه با دانشجویانی که تقلب نمیکنند (31)، تناسب میان دلایل تقلب تحصیلی دانشآموزان با نظریۀ راهبردهای خنثیسازی از میان همۀ نظریههای مطرح (16) و تأثیر راهبردهای خنثیسازی و باور داشتن به سودمندی آنها، بر نگرش نسبت به تقلب و ارتکاب به آن (32) بررسی شده است.
Academic dishonesty; threat to the integrity of the higher education system: An overview of the individual and contextual factors.