چکیده:
پژوهش حاضر به ارزیابی تاثیرات اجتماعی- اقتصادی بازارچه مرزی شوشمی بر توسعه مناطق روستایی پیرامون پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، روستاهای پیرامون بازارچه شوشمی بودند، که درمجموع 10 روستا با تعداد 1387 خانوار در منطقه، موردمطالعه قرار گرفت جهت تسهیل امر مطالعه ابتدا با استفاده از فرمول کوکران و سپس اعمال فرمول تصحیح تعداد 246 خانوار جهت نمونه انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع شد. برای تعیین اعتبار ابزار پژوهش از اظهارنظر استادان و متخصصان ذیربط و برای تعیین پایایی آن از همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ (82/ 0) برای متغیرهای گوناگون به دست آمد که نشان از پایایی پرسشنامه داشت. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS بهره گرفته شد. یافتههای تحلیل واریانس نشان دادند که بین روستاها (سه لایه موردمطالعه) ازنظر وضعیت شاخصهای اقتصادی - اجتماعی، تفاوت معناداری وجود دارد. تاثیر بازارچه شوشمی بر شاخصهای رفاه اجتماعی، اقتصاد روستایی، اقتصاد روستا و کشاورزی، صنایعدستی و مشارکت اجتماعی در روستاهای لایه اول (پنج کیلومتری) و لایه دوم (ده کیلومتری) مشهود و بهصورت افزایشی بود. از طرفی در لایه سوم (پانزده کیلومتری) ازنظر شاخصهای مذکور تفاوتی آنچنان مثبت مشاهده نشد، بنابراین بازارچه موجب افزایش وضعیت این شاخصها شده است و اثر افزایشی بر کیفیت زندگی تا لایه دوم قابل رهگیری است. تحلیل اثر کل نشان میدهد که محدوده تاثیر این بازارچه تا شعاع ده کیلومتری بوده و اثر اقتصادی آن در منطقه روستایی پیرامون بیش از اجتماعی و افزایشی بوده است.
خلاصه ماشینی:
(٧٣-٢٠١٣٧٢,Ahmadypour) توسـعه روسـتا بـدون در نظـر گـرفتن زمينـه هـاي اجتماعي و اقتصادي کلي تري که روستا جزئي از آن است ، محقـق نمـيشـود، بــه ويـژه در مورد روستاهايي کـه در مناطق مرزي قرارگرفته اند و محدوديت هاي اقتصادي، اجتمـاعي و سياسي ويژه اي دارند.
در کشوري ماننـد ايران که داراي همسايه هاي متعدد و درنتيجه مناطق مرزي گسـترده اسـت ، ضـرورت ايجـاد بازارچه هاي مرزي را ميتوان در دو جنبه علمي و عملي احساس کرد: از جنبه علمي، نتـايج مطالعات انجام شده نشان ميدهد که کشورهاي بـا مسـاحت گسـترده و وسـيع ماننـد ايـران ، داراي تفاوت ها و عدم تعادل هاي منطقه اي و فضايي مشهودي بين منـاطق مرکـزي و مـرزي ميباشند، که اين عدم تعادل ها تأثيرات عمده اي در دو جهت بر جاي گذاشـته اسـت : يکـي حرکــت توســعه را بــا کنــدي مواجــه ســاخته ، زيــرا بــر پايــه پخــش گرايــي منــاطق ســنتي (توسعه نيافته )، به عنوان ترمزي عمل کرده و حرکـت توسـعه را کنـد مـيکنـد (حسـين زاده دلير،٧٠:١٣٩٠).
پرسشي که مطرح مي شود ايـن اسـت کـه بـا قرار گرفتن تعداد زيادي از روستاها در مجاورت بازارچه مرزي شوشمي، اين بازارچـه چـه پيامدهايي بـر توسعه اجتماعي و اقتصادي نواحي روستايي پيرامون داشته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل شماره ٢- موقعيت منطقه مورد مطالعه بحث و يافته ها بر اساس يافته هاي حاصل از اين پژوهش ، در ميان پاسـخگويان ٥٨ نفـر (٢٣/٥٨ درصـد) در روستاهاي لايه اول (صفر تا پنج کيلومتر)،٨٦ نفـر (٣٤/٩٦ درصـد) در روسـتاهاي لايـه دوم (فاصله پنج تا ده کيلومتر) و ١٠٢ نفر (٤١/٤٦ درصد) در روستاهاي لايه سوم (فاصـله ده تـا پانزده کيلومتر) از بازارچه مرزي فاصله دارنـد.