چکیده:
عطاملک جوینی، نویسنده تاریخ جهانگشای جوینی در تاریخ خود گاهی لفظ و صورت ظاهری آیات قرآن کریم را ـ هرچند جزئی ـ تغییر داده است. به گواهی آمار وی از صد و هشتاد و دو آیه موجود در تاریخش، بیست و شش آیه را از لحاظ صوری تغییر داده و در برخی موارد در کنار تغییر ظاهری آیات، معنای آنها را نیز دگرگون ساخته است. ما در این مقاله به بررسی دگرگونیهای لفظی و معنوی این آیات پرداختهایم و درصدد پاسخ دادن به این سوال برآمدهایم که نویسنده کتاب مذکور با چه شگردهایی آیات قرآن را در متن خود بکار میگیرد؟ و آیا تغییر دادن آیات قرآن مختص اوست، یا در بین همعصرانش شایع بوده است؟ از اینرو نخست، در مقدمه بطور فشرده بحثی درباره تاثیرپذیری ادب پارسی از قرآن کریم داشتهایم سپس آیات یاد شده را در ذیل هشت عنوان بررسی کردهایم. به منظور پاسخ دادن به قسمت دوم سوال مطرح شده، شیوههای بهرهگیری جوینی را با نفثه المصدور مقایسه کرده و کارکردهای مشترک را متذکّر شدهایم.
Ata Malek – e – jovayni, the author of Tarikh –e- Jahangoshay –e- Jovayni (The History of The World Conqueror), sometime has changed the form and terminology of the verses of holy Quran applying in his own book. According to the statistics, he has changed the form of 26 verses out of 182 in his book. In some cases, in addition to formal changes, he has also transformd the meaning of the verses. The aim of the present article is to investigate the lexical and semantically transformations of the verse and trying to answer the following question that which procedures the author has employed in using of the Quran verses in his own book and whether the changes are exclusive to him or it has been common among his contemporaries. Therefore, first in preface we have a concise discussion about the influence of Quran on Persian literature and then investigating the above mentioned verses in eight captions. In order to answer the second part of the question, we compare the Jovayni’s procedures with Nafsat - ol- masdur and identify their same functions
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلی سؤالهایی را که مقاله پیش رو درصدد پاسخ دادن به آنها است ، میتوان اینگونه بیان داشت : ـ نویسنده تاریخ جهانگشای جوینی با چه شگردهایی آیات قرآن کریم را در متن خود بکار برده است ؟ ـ آیا وی در کنار تغییر لفظی آیات قرآن ، معانی آنها را نیز دگرگون میسازد؟ ـ آیا تغییر آیات قرآن در بین همعصران او رواج داشته است یا مختص به خود اوست ؟ پیشینه تحقیق طبق استقصایی که صورت گرفت ، در این زمینه تحقیقی صورت نگرفته است لیکن درباره دیگر نویسندگان و شاعران پژوهشهایی انجام گرفته است .
»( همان ، ص ٢٣١) (نیز تفسیر المیزان ، ج ١، ص ٦٥؛ و التفسیر الکاشف ، ج ١، ص ٥٣)در سخن جوینی، بحث از سکوت کردن بتهاست و او برای اینکه بتواند به آسانی این آیه را در این موضوع بکار گیرد، «قلوبهم » را به «أفواههم » تغییر داده است .
»(تفسیر المیزان ، ج ١٧، ص ٣٩) جوینی، این آیه را برای توصیف فرد مؤمن و شخص کافر نازل شده است در وصف روزگار زندگی یکی از سران مغول ، در قیاس با دوران پس از مرگ او بکار برده است و چنانکه ملاحظه میشود جمله «سبحان الله ...
»(تفسیر المیزان ، ج ١٨، ص ١٠١) (نیز:التفسیر الکاشف ، ج ٦، ص ٥٢٩) جوینی قسمتی از آیه را (سیئه ) حذف کرده است و بر سر «مثلها» باء جاره آورده است اما مفهوم اصلی آن را تغییر نداده است .