چکیده:
زبان از مقولههای گوناگونی تشکیل میگردد یکی از آنها مقولههای واژگان است که خود از اقسام و انواعی برخوردار است. مهمترین مقوله واژگانی زبان گروه اسمی و گروه فعلی است که عناصر اصلی و پایهای واحد زبانی بزرگتر زبان یعنی جمله را میسازند و دیگر مقولهها عناصر پیرامونی جمله را تشکیل میدهند. عناصر اصلی و پیرامونی هماهنگ با قصد و ایجاد معانی و مفاهیم جملهای بکار گرفته میشوند دایره باز واژگانی در برخی گروههای اسمی این اجازه را میدهد که از واژههای همسو و هماهنگ و منسجم در خلق مفاهیم و معانی استفاده شود. واژههای منسجم و همسو که برخوردار از معانی همسو هستند منجر به خلق نوع ادبی میگردد که آن را از انواع دیگر متفاوت میسازد. برای خلق نوع ادبی، ایجاد مجموعهای از واژگان همگرا در سطح جمله ضروری است. این همگرایی اغلب در سه سطح اسم، فعل و صفت اتفاق میافتد. باتوجه به مفهوم، دیگر عناصر زبانی نیز در این آفرینش به خدمت گرفته میشوند. اگر واژههای فراوانی در یک متن بکار گرفته شود و این واژگان در محور همنشینی و جانشینی با یکدیگر ارتباطی معنایی داشته باشد موجب پیدایی متنی میشود که یک مفهوم خاصی را القاء میکنند. واژگان همآی و همسو که تراکم واژگانی خاص ایجاد میکنند و در میدان ارتباطی از شبکه معنایی خاصی برخوردارند « انسجام واژگانی» خوانده میشود. این مقاله میکوشد با بهرهگیری از پیکره متنی تاریخ بیهقی و تاریخ وصّاف و جهانگشای جوینی و تاریخ یمینی باز نماید که این آثار اگرچه تاریخی و رواییند لیکن از پیکرههای ادب غنایی برخوردارند.
Language is composed of various components, one of which is the lexicon) =vocabulary). Lexicon itself has varieties and types. The main lexical categories are the nominal and verbal groups which form the basic and primary elements of a larger linguistic unit i.e. the sentence; other categories build the peripheral elements of a sentence. The applied primary and peripheral elements correspond to the intention, meaning and sentential concepts. Open class words in some nominal groups allow the use of close, consistent and cohesive words in creation of the concepts and meanings. Cohesive and consistent words having close meanings would lead to creation of a literary type which makes it different from other types. To create a literary type, it is necessary to create a set of convergent words at the sentence level. Tis convergence often occurs in three levels of noun, verb, and adjective. With regard to the meaning, other linguistic elements would be used in literary creation. If many words are used in a text and these words have semantic relationships with each other in syntagmatic and paradigmatic axes, the result would be the text visibility inducing the intended meaning. Collocational and consistent words creating a specific lexical density enjoy a certain semantic network in the communication field which is called “lexical cohesion”. Using and investigating the text corpora of Tārīkh-i Bayhaqī (Bayhaqī History), Tarikh -e Vassaf (Vassāf History), Tārīkh-i Jahāngushāy-i Juwaynī (The History of The World Conqueror), Tarikh-e Yamini (Yamini's History), this paper tries to show that although these works are historical and narrative, in different sections including the lyric genres, they have lexical cohesion.
خلاصه ماشینی:
سبک و چگونگی استفادة نویسندگان نثرهای تاریخی از ادب غنائی با تکیه بر نظریۀ انسجام واژگانی (ص ٢٦٤-٢٤٥) دکتر سیدمرتضی میرهاشمی ١، زهرا محمدیان (نویسنده مسئول ) 2 تاریخ دریافت مقاله : زمستان ١٣٩٤ تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار ١٣٩٥ چکیده زبان از مقوله های گوناگونی تشکیل میگردد یکی از آنها مقوله هـای واژگـان اسـت کـه خـود از اقسام و انواعی برخوردار است .
را میتوان در بافت ادبی عرفان بکار داشت ؟ یا در ادب غنایی بکار گرفـت ؟ جواب منفی است زیرا متناسب با این اسم باید فاعلی بکار گرفته شود و یا فعلهایی چون ، دوید، پاره کرد، برید، زخمی کرد، سربرید، دو نیمه کرد، زیر پا کرد، قتل کرد، کشت و غیره بکار گرفـت ؟ بایـد در پیوند با آن اسمها صفتهای خاص آنها را بکار داشت و حتی قیدهای زمان ، مکان و جز آنهـا را در پیوند با آن گروه های اسمی بکار برد که همۀ اینها یک انسجامی را در متن بوجود میآورند که ما از آن بعنوان نوع حماسی یاد میکنیم .
اکنـون بـه بسـته بنـدی واژگـانی کـه موجب انسجام شده است میپردازیم : (رجوع شود به تصویر صفحه) قابل مشاهده است که عناصر ترکیبی با بار معنایی اندوه و غم به عنوان رکن اصلی و هستۀ جمله هـا با فعلهایی که با این معانی و مفاهیم برای بیان منظور منسجمند و چگونه در متن به همـراه مقابـل سازیهای نویسنده به انسجام واژگانی گراییده اند.