چکیده:
با وجود اینکه صورخیال یکی از ویژگیهای اصلی شعر است اما در بسیاری از متون منثور عرفانی نیز کاربرد دارد؛ به گونهای که گاه زبان برخی از این آثار به سبب کاربرد فراوان انواع صورخیال به زبان شعر میگراید. در این پژوهش هدف بر آن است تا تشبیه (رکن اصلی صورخیال) و تصاویر برخاسته از آن در متون منثور عرفانی بررسی شود و جایگاه این تصاویر در سبکشناسی متون منثور عرفانی آشکار گردد. با استخراج و بررسی تصاویر تشبیهی سه متن برجسته نثر عرفانی (عبهرالعاشقین، اسرارالتوحید، کشفالاسرار و عدّهالابرار) میتوان دریافت تصاویر تشبیهی فشرده مثل تشبیه بلیغ و انواع استعاره در تحلیل سبکی این متون، از جایگاه ویژهای برخوردار است. تحلیل و بررسی ویژگیهای خاص تصاویر تشبیهی فشرده (تشبیه بلیغ و استعارهها) همراه با دادههای آماری، همچنین بررسی تصاویر از منظر درونگرایی و برونگرایی و بررسی ماهیت تصاویر فشرده در سه متن برجسته عرفانی، از دیگر اهداف این گفتار است.
خلاصه ماشینی:
تصویرهای تشبیهی فشرده ویژگی برجستۀ سبکی متون منثور عرفانی (با تمرکز بر عبهرالعاشقین ، اسرارالتوحید، کشف الاسرار و عدة الابرار) (ص ٣٠٣-٢٨٧) مریم نافلی (نویسنده مسئول )١ ، حسین آقاحسینی ٢ ، سید علی اصغر میرباقری فرد 3 تاریخ دریافت مقاله : بهار١٣٩٥ تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار١٣٩٦ چکیده با وجود اینکه صورخیال یکی از ویژگیهای اصلی شعر است اما در بسیاری از متون منثور عرفانی نیز کاربرد دارد؛ به گونه ای که گاه زبان برخی از این آثار به ســبب کاربرد فراوان انواع صــورخیال به زبان شعر میگراید.
با استخراج و بررسی تصاویر تشبیهی سه متن برجستۀ نثر عرفانی (عبهرالعاشقین ،اسرارالتوحید، کشف الاسرار و عدة الابرار) میتوان دریافت تصاویر تشبیهی فشرده مثل تشبیه بلیغ و انواع استعاره در تحلیل سبکی این متون ، از جایگاه ویژه ای برخوردار است .
به بیان دیگر کاربرد صفت برای مشبه به این تشبیهات به خیال انگیزی تشبیه و متن می انجامد؛ مثلا در «عشق ، مرغ جانگداز است » (همان :١٤٤) تشبیه عشق به مرغ تشبیهی ساده است که وجه شبه های مختلفی برای آن میتوان منظور داشــت ؛ اما کاربرد صــفت جانگداز برای مشــبه به مرغ این تشــبیه را از حد تشبیهات عادی فراتر میبرد؛ گویی این صفت نوعی حصر برای مشبه به ایجاد میکند به گونه ای که ذهن خواننده به جانب پرنده ای خاص و دست نیافتنی مثل ققنوس هدایت میشود.
در بررسی ٣٧٤٢ تشبیه بلیغ ، تشخیص و استعاره مکنیه در این متون میتوان دریافت تعداد بسیاری از تشبیهات از نوع عقلی به حسی است .