چکیده:
نثر پارسی در تاریخ تطور خود، دستخوش دگرگونیهای فراوانی شده است که در هر دورهای رنگ و بوی خاصّ خود را دارد. بر این بنیاد، در نثر کهنسال پارسی پس از گذار از گدار مشروطه و رسیدن به عصر معاصر، دگرگونیهایی رخ میدهد، یا به نوعی پوستاندازی میکند؛ میتوان گفت: این تغییر و تحول عظیم حاصل ارتباط با نوشتههای فرنگیان، تکانههای مدرنیته و نثر روزنامهای است. از شگردهای نویسندگیی که در این دوره بوجود آمد، «پاورقی»/ «پانویس»دهی است. شگردی که امکان توضیح، اظهار نظر، یادداشتهای جانبی و ارجاع را در زیر صفحه به نویسنده میدهد. از نویسندگان صاحب سبک معاصر که از این تکنیک بسیار بهره برده، محمّدابراهیم باستانی پاریزی است. به گونهای که بخش قابل توجهی از صفحات کتابهایش را به پانویس اختصاص دادهاست. پرسش اصلی تحقیق این است که: پانویسهای باستانی پاریزی چه مولفهها و مشخصههایی دارند و نقش آنها در مقبول نظر افتادن سبک نویسندگی باستانی پاریزی به چه میزان است؟ این پانویسها در تنوع پانزدهگونه و حجم آنها نیز گاهی به چهار صفحه میرسد و چون از نظر محتوایی رابطه تنگاتنگی با متن دارند، ساختاری منسجم را به کتاب دادهاند. نتیجه حاصل از پژوهش نشان میدهد که پانویس و این نوع پانویسدهی از مولفههای سبک شخصی باستانی پاریزی است و یکی از مهمترین عوامل برجسته شدن و مقبول نظر افتادن کتابهای او نزد خوانندگانش است.
Persian prose in its history of evolution has undergone many changes such that in every era have its own smacks. It can be said that this great transformation is the result of relationship with the writings of foreigners, impulses of modernity and newspaper prose. One of the writing manners arose in this course is "footnotes". The manner provided authors possibility of explaining, commenting, lateral notes and references on the following page. Mohammad Ebrahim Bastani Parizi is the authors of the contemporary style that has benefited from this technique. The main research question is: What are the Parizi footnotes' components and characteristics and do they have any role in making Parizi' writing style acceptable? Footnotes within fifteen species diversity and also the volume of four pages have a close relationship with the text content and so giving a coherent structure to the book. Results of the study shows that this Footnotes are personal style of Parizi and being considered one of the most important factors for accepting his books to its readers
خلاصه ماشینی:
١- ٢- پیشینۀ تحقیق از مواردی که به آثار و سبک نویسندگی باستانی پاریزی پرداخته اند: اعظم رنجبر در «سبک شناسی آثار باستانی پاریزی (با تکیه برمجموعۀ هفتی)»، پایان نامۀ کارشناسی ارشد در دانشـگاه ولـی عصـر رفسنجان که در سال ١٣٩٤ دفاع شده است مهمترین ویژگیهای سبک شناسـی (مجموعـۀ هفتـی) باستانی پاریزی را بررسی کرده و نشان داده اند کـه آثـار باسـتانی پـاریزی دارای سـبک خاصـی از نویسندگی (انبوه واژگان و اصطلاحات کرمانی و پاریزی، کنایات و ضرب المثل های عامیانه ، شعر و...
مثلا در کتابهایی که او بـه روایـت تـاریخ و فرهنـگ و ادب ایـران (کـه اکثـر آثـار او اینگونه اند)، پرداخته است ، این شگرد در اوج اسـت و مرتـب در ایـن کتابهـا بـا پانویسـهایی مواجـه میشویم که تنه به تنۀ متن پیش میروند؛ کتابهایی مثل : کلاه گوشـۀ نوشـین روان (١٣٧١)، پیغمبـر دزدان (١٣٨٢)، نون جو و دوغ گو (١٣٨٥)، پوست پلنگ (١٣٨١)، گذار زن از گدار تـاریخ (١٣٨٩) و...
پیغمبر دزدان : صص ١٢ و ٤٠ و ٥٠؛ بازیگران کاخ سبز: صص ١٦٧ و ٢١٢ و ٥٢١؛ شاهنامه آخرش خوش است : صص ١٤ و ١٦ و ٦٤٧؛ گذار زن از گدار تاریخ : صص ١٣ و ١١١؛ از پـاریز تـا پـاریس : صص ١٩ و ١١٦ و ٢٩٧ و ٥٣٤؛ فرمانفرمای عالم : صص ١١٤ و ١٣٢ و ٢٤٦.
٢- ٣- پانویسهایی که از متن مهمتر هستند 8 در پانویسهای بیشمار و رنگ رنگ باستانی پاریزی، گاهی به پانویسهایی برمیخـوریم کـه نکـاتی در آنها گفته شده است که از خود متنی که پانویس مربوط به آن است نکته ای کلیدیتر دارد یا بـه گونه ای دیگر، همان سخن و موضوعی است که مخاطب انتظارش را داشت .