چکیده:
طغرای مشهدی از شاعران و نویسندگان سده یازدهم هجری است که به هند مهاجرت کرده و حیات ادبی وی در آن دیار بوده است. در ضمن آثار طغرا ساقینامهای وجود دارد. این ساقینامه از جهات بسیاری قابل تحقیق است. از جمله شهرآشوبی که در ضمن آن آمده است. موضوع این نوشتار، معرفی و تحلیل ویژگیهای شهرآشوب طغرا است. شهرآشوب مذکور که تا به حال گمنام باقی مانده، دارای خصوصیاتی است که آن را در میان دیگر شهرآشوبها برجسته میسازد. این ویژگیها عبارتند از: تلاقی دو سنت ساقینامهسرایی و شهرآشوبسرایی، آمیختگی مدح و ذم و همچنین، وجود همزمان دو نوع شهرآشوب صنفی و هجوی. نویسندگان مقاله با استناد به ساقینامه و بعضا اشعار دیگر طغرا و نیز با در نظرگرفتن تاریخ تطور شهرآشوبسرایی به تبیین و تدوین مطالب میپردازند.
Tuqra-ye- Mashhadi is one of the poets and writers at 17th A.D century that emigrated to India and continued to his literary life at that country. In thw works of Tuqra is a Saqi Nameh. This work able to study from many aspects. For example, there is a Shahr Ashub (a poem about city chaos) in this work. Subject of this paper is introduction and analysis of this Shahr Ashub. This Shahr Ashub that had been unkown, have a features which highlights it among other Shahr Ashubs. This features include: conflux of two traditions (compose of Saqi Nameh and Shahr Ashub) and also, synchronic existence of two types of Shahr Ashub (Guild and satire). The authors of this paper by reference to this Saqi Nameh and othe Tuqraˈs poems and also, according to evolution of compose of Shahr Ashub explained your articles
خلاصه ماشینی:
٤. معرفی شهرآشوب طغرا در اوراق پایانی ساقینامه طغرای مشهدی ، شهرآشوبی وجود دارد که موضوع اصلی این تحقیق است .
در تحقیقات پیشینیان ، گلچین معانی در تحریر دوم مکتب وقوع ، به این ابیات اشاره کرده اند اما شگفت آنکه آن را از جمله شهرآشوبها ندانسته و اذعان داشته است که این اشعار را «نه به عنوان شهرآشوب بلکه از این نظر که معلوم شود اصناف بازار در گذشته تا چه حد اسیر ظلم ، جور و محکوم تعدیات مأموران حکومتی بوده اند و چگونه هرچه بر آنها تحمیل میشده ، تحمل میکرده اند» درج میکند (مکتب وقوع در شعر فارسی ، گلچین معانی : ص ٢٠٣).
محمد قهرمان نیز فقط با این عبارت که «شاعر شهرآشوب خوبی دارد در هفتاد بیت » (ارغوانزار شفق ، طغرای مشهدی : ص ٢٠) اکتفا نموده و البته هفتاد بیت از آن را در منتخب اشعار طغرا آورده است .
احمد گلچین معانی نیز در ایام معاصر تکمله و تتمه ای بر این کتاب با عنوان تذکره پیمانه فراهم کرد که ساقینامه طغرا در این مجموعه وجود دارد.
چنین است نظر مردم تاجیکستان دربارة بیدل و مقام برابر او با حافظ ؛ امری که به هیچ وجه نزد ایرانیان مورد قبول نیست (شاعر آینه ها، شفیعی کدکنی : صص ١٠٠- ١١٢) یکی از وجوه تمایز ساقینامۀ طغرای مشهدی نسبت به آثار مشابه ، ذکر شهرآشوبی است که او در ضمن این ساقینامه آورده است .
حیات ادبی هر سه شاعر پیش از طغرای مشهدی بوده و او از این حیث چهارمین و آخرین شاعر تاریخ ادبیات فارسی است که دو نوع اصلی شهرآشوب را در هم آمیخته و ذیل یک شعر آورده است .