چکیده:
شریعت مقدّس اسلام برای اماکن مقدّس احترامی ویژه قائل است؛ به طوری که همة فرقههای اسلامی، در اصل وجوب احترام این اماکن، اتفاق نظر دارند. در راستای این حکم، اسلام محدودیّتهایی را در آمد و شد به این اماکن برای برخی افراد؛ مثل اشخاص جنب و زنان حائض ایجاد نموده و قوانینی را وضع کرده است که خصوصیّات این حکم در میان مذاهب مختلف فقهی متفاوت است.در این پژوهش که از شیوة پژوهش توصیفی، از نوع تحلیل اسنادی پیروی شده، پس از بیان برخی مفاهیم کلّی، حکم ورود و توقّف اشخاص جنب و زنان حائض در اماکن متبرّک، بر اساس دیدگاه مذاهب مختلف فقهی بررسی شده است.در نتیجة پژوهش حاضر، به این واقعیت میرسیم که بیشتر مذاهب اسلامی توقّف این اشخاص در مساجد را حرام میدانند و در جواز عبور و گذر کردن از مساجد، میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد.نسبت به حرم مطهّر ائمة اطهار نیز هرچند مشهور علمای شیعه توقّف را حرام میدانند، اما فقهای اهل تسنن آن را جایز میشمارند.
خلاصه ماشینی:
گفتار یکم: دلیل حرمت ورود دلیل این حکم نزد فقهای امامیه روایاتی است که برخی بزرگان از آن به «مستفیضه» تعبیر کردهاند (آملی، 1380ق، ج4، ص138) در اینجا به برخی از این روایات اشارهمیکنیم: الف؛ صحیحة جمیلبن درّاج: از جمله روایاتی که دلالت بر این حکم دارد، روایت جمیلبن درّاج از امام صادق7 است که در آن از حضرت سؤال کردهاند: آیا توقّف در مساجد جایز است؟ و حضرت پاسخ دادهاند: «خیر، لکن [بر او جایز است] از همة مساجد عبور کند مگر مسجد الحرام و مسجد النبی9 [که حتی حق عبور از آنها را هم ندارد]» (كلينى، 1407ق، ج3، ص50).
مبحث دوم: ورود به سایر مساجد در مورد وارد شدن به سایر مساجد، غیر از مسجد الحرام و مسجد النبی9 ،در صورتی که شخص در آن توقّف نکند، با صرفِ نظر از سایر امور حرام؛ مثل نجس شدن مسجد در اثر عبور کردن شخص، همة علمای امامیه اتفاق نظر بر جواز عبور از مسجد دارند؛ به این معنا که اگر از یک در داخل شود و از در دیگر آن خارج شود، عمل او جایز خواهد بود (امام خمينى، بیتا، ج1، ص38 ؛ فاضل لنكرانى، 1422ق، ص44)، فقط مرحوم سلاّر قائل به کراهت داخل شدن جنب به مسجد میباشد (سلاّر ديلمى، 1404ق، ص42).
البته واضح است که اگر وارد شدن جنب و حائض به حرم ائمه: عرفاً هتک حرمت ایشان باشد، همة فقهای اهل تسنن نیز این عمل را حرام خواهند شمرد؛ چرا که در جای خود بررسی شده است که همة فقهای شیعه و سنّی هتک حرمت به مقدّسات دین را حرام میدانند.