چکیده:
از موضوعات مهمّی که مورد توجّه حقوقدانان قرار دارد، حفظ جان انسانهای بیگناه در هنگامۀ درگیریهای نظامی است. از آنجا که اغلب تلفات جنگها مربوط به انسانهایی است که مستحقّ مرگ نیستند، نهادهای حقوقی در سالهای اخیر، تلاش فراگیری برای توقّف کشتارجمعی نمودهاند. آنچه در اسناد بینالمللی راجع به ممنوعیّت کشتارجمعی ملاحظه میشود، این واقعیّت است که در صورت عدم تفکیک انسانها ، افرادی که نقشی در جنگ ندارند، کشته میشوند. بنابراین ضروری است که در هر حملهای، تفکیک کاملی برای مشخص شدن اهداف نظامی و غیر نظامی انجام شود. این اصل تفکیک که در اسناد حقوق بینالملل سابقهای نه چندان دور دارد، در آیات قرآن کریم و بیان پیامبر(صلیالله علیه و آله) و اهلبیت(علیهمالسلام) مورد تأکید قرار گرفته است. یکی از شواهد قرآنی دربارۀ اصل تفکیک و منع کشتار جمعی، آیۀ بیست و پنجم از سورۀ فتح است که به اصل یاد شده با تعبیر «لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ» اشاره دارد.
خلاصه ماشینی:
همین اصل قرآنی ، در سیرٔە رسول اکرم (ص ) نیز ملاحظه می شود که نمونه هایی از این روایات به شرح زیر است : در روایتی از امام صادق (ع ) آمده است : «کان رسول الله (ص ) إذا أراد أن یبعث سریة دعاهم فأجلسهم بین یدیه ثم یقول سیروا بسم الله و بالله و فی سبیل الله و علی ملة رسول الله لا تغلوا و لا تمثلوا و لا تغدروا و لا تقتلوا شیخا فانیا و لا صبیا و لا امرأة و لا تقطعوا شجرا إلا أن تضطروا إلیها و أیما رجل من أدنی المسلمین أو أفضلهم نظر إلی رجل من المشرکین فهو جار حتی یسمع کلام الله فإن تبعکم فأخوکم فی الدین و إن أبی فأبلغوه مأمنه و استعینوا بالله علیه » [ ٨، ج٢، ص ٣٥٥؛ ٣١، ج ٥، ص٢٧] یعنی ، وقتی رسول خدا(ص ) می خواست لشگری را برای جهاد بفرستد، آن ها را دعوت می کرد و مقابل خود می نشاند و می فرمود: با نام خدا و به یاری خدا و در راه خدا و مطابق دین رسول خدا حرکت کنید؛ خیانت نکنید، کشته های دشمن را پاره پاره نکنید، نقض عهد نکنید و سالخوردگان و کودکان و زنان را نکشید؛ درختی را قطع نکنید مگر اینکه مجبور شوید.