چکیده:
امروزه زیرساختها نقش تعیینکنندهای در فرایند امن هر جامعه دارند و حفظ امنیت زیرساختها در برابر حملهها و تهدیدها، از اولویتهای امنیتی هر کشور است. بر همین اساس، شناخت وضعیت کنونی و میزان آسیبپذیری زیرساختها در مقیاس منطقهای میتواند بهعنوان راهکاری کارآمد، به تدوین راهبردهای منطقهای و در نهایت، ملی بینجامد. در این زمینه، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز، به سنجش آسیبپذیری زیرساختهای استان یزد با رویکرد پدافند غیرعامل اقدام کرده است. فرایند تحلیل به دلیل برهمکنشهای زیرساختی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکهای و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد حدود 51 درصد از پهنۀ استان در وضعیت آسیبپذیری زیاد و بسیار زیاد هستند. در این میان، بیشترین آسیبپذیری به بخش مرکزی استان، یعنی شهرستانهای یزد و میبد مربوط است که به دلیل رعایتنکردن اصول پدافند غیرعامل، مرکزیت سیاسی- اداری و جغرافیایی و شرایط محیطی مساعدتر زیست، به تراکم و تمرکز زیرساختهای بیشتر در این نواحی و در نتیجه، آسیبپذیری بیشتر منجر شده است.
خلاصه ماشینی:
در این میان ، بیشترین آسیب پذیری به بخش مرکزی استان ، یعنی شهرستان های یـزد و میبـد مربـوط اسـت کـه بـه دلیـل رعایت نکردن اصول پدافند غیرعامل ، مرکزیت سیاسـی- اداری و جغرافیـایی و شـرایط محیطـی مسـاعدتر زیسـت ، بـه تـراکم و تمرکـز زیرساخت های بیشتر در این نواحی و در نتیجه ، آسیب پذیری بیشتر منجر شده است .
در این زمینه پژوهش حاضر سعی کرده است با مدنظر قراردادن انواع مختلف روابط و وابستگیهای بین زیرساخت ها و الگوی تعاملات میان آنها، سازوکارهایی برای کاهش ضریب کلی آسیب پذیری شبکۀ زیرساختی استان یزد بیابد.
همـان گونـه کـه در شـکل ١٣ در نشـان داده شده است ، به دلیل استقرار و تراکم بیشتر زیرساخت هـای انـرژی، بخـش مرکـزی اسـتان یـزد شـامل شهرستان های یزد و میبد و بخش هایی از شهرستان های اردکان ، بـافق ، مهریـز، تفـت و صـدوق (اشـکذر) آسیب پذیرتر هستند و هرچه به سمت حاشیۀ استان برویم ، از میـزان آسـیب پـذیری زیرسـاخت هـا کاسـته میشود.
نقشۀ پهنه بندی آسیب پذیری زیرساخت های شبکۀ انرژی استان یزد "/> ( رجوع شود به تصویر صفحه ) شکل ١٣.
نقشۀ پهنه بندی آسیب پذیری زیرساخت های شبکۀ ارتباطات استان یزد ( رجوع شود به تصویر صفحه ) شکل ١٤.
نقشۀ پهنه بندی آسیب پذیری زیرساخت های مراکز پشتیبان استان یزد ( رجوع شود به تصویر صفحه ) شکل ١٥.
یکی از اصول اساسی پدافند غیرعامل ، اصل پراکندگی است که ضرورت توجه به این اصـل در زیرساخت های حیاتی و حساس یزد به شدت احساس میشود و پراکندگی برخی از زیرساخت هـا از منطقۀ مرکزی استان در راستای کاهش آسیب پذیری این منطقه میتواند مطرح باشد.